Wat zijn de belangrijkste problemen in Nederland? Ongeveer 8 procent schrijft het tweede kwartaal van 2015 een woord op als ”bonus”, ”graaien” of ”zakken vullen”, meldt het SCP-onderzoek Burgerperspectieven. Dat is „aanzienlijk meer” dan begin dit jaar.

Er is stijgende argwaan over grote ondernemingen. Het vertrouwen daalde van 65 procent eind 2014 naar 58 procent in het tweede kwartaal van 2015. Waarschijnlijk, stelt het SCP, speelt ophef rond de voorgenomen salarisverhoging van het bestuur van ABN AMRO daarbij een rol.

Veelzeggend is de opmerking van een 56-jarige hoger opgeleide man die in het onderzoek wordt geciteerd: „Leidinggevenden van banken en bedrijven verrijken zichzelf en hebben de voeling met de samenleving helemaal verloren. Terwijl ze zelf graaien, ontslaan ze personeel. Constant wordt er gezocht naar manieren om sneller meer te verdienen. Daarbij wordt de ethiek uit het oog verloren. Ze praten hun gedrag goed met drogredenen. Van politici heb ik hetzelfde beeld. Ze zitten in de wachtkamer om na de politieke carrière zelf te gaan cashen.”

Griekenland kan op weinig sympathie van de Nederlanders rekenen. Bijna de helft (49 procent) is het eens met de stelling dat het beter zou zijn als Griekenland uit de Europese Unie zou gaan; 15 procent is het oneens.

De steun voor Nederlands lidmaatschap van de EU kalft sinds de economische crisis af, stelt het SCP vast. Van de Nederlanders is 42 procent het eens met de stelling dat Nederlands lidmaatschap van de EU een goede zaak is; 26 procent is het oneens.

Vooral lager opgeleiden wantrouwen Europa. Van de hoger opgeleiden ziet 66 procent het EU-lidmaatschap wel zitten, bij lager opgeleiden stokt de teller bij 24 procent. „De kloof tussen lager opgeleiden en hoger opgeleiden neemt toe”, stelt het SCP vast.

Oorlog en terreur baren Nederlanders zorgen. Op een lijst van tien maatschappelijke prioriteiten in 2015 staat ”minder oorlog en terrorisme in de wereld” op nummer één. Eind 2012 stond dit onderwerp nog op de zevende plaats. Op het toptienlijstje voor 2015 staat ”meer verdraagzaamheid en sociaal gedrag in Nederland” op de tweede plaats. Op de derde plaats: goede oudedagsvoorzieningen in Nederland. Op vier: betere gezondheidszorg in Nederland. Op vijf: minder werkloosheid in Nederland.

Een „sterke stijger” is, op plaats zes: minder spanning tussen religies in de wereld. Eind 2012 kwam dit thema nog niet voor in de top tien.

Kerkganger helpt vaker

Kerkgangers tonen „veel maatschappelijke inzet”, meldt het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in het maandag gepresenteerde onderzoek Burgerperspectieven. Geeft van de totale Nederlandse bevolking 45 procent informele hulp, onder kerkgangers ligt dat percentage op 56. Van de bevolking is 38 procent als vrijwilliger actief, onder kerkgangers is dat 59 procent.

In vergelijking met andere Europese landen doen in Nederland „veel” mensen (weleens) vrijwilligerswerk. Er lijkt geen sprake van een afname van het aantal vrijwilligers, melden de SCP-onderzoekers. Vrijwilligers staan „positiever” in het leven dan niet-vrijwilligers. Zo vindt 66 procent van de vrijwilligers „de meeste mensen” te vertrouwen, tegenover 55 procent onder niet-vrijwilligers. Ook hebben vrijwilligers meer vertrouwen in de Tweede Kamer (56 procent, tegenover 50 procent van de niet-vrijwilligers. Van de vrijwilligers vindt 37 procent dat het de goede kant opgaat met ons land, tegenover 31 procent van de niet-vrijwilligers.