Maandag ging het in het zogeheten debat over de raming tevens over iets wezenlijkers. Belangrijk agendapunt was een voorstel van het presidium om belemmeringen op te werpen tegen het zich afsplitsen van fracties. Afgescheiden Kamerleden zouden minder budget en minder spreekrecht moeten krijgen.

Een actueel thema! Momenteel telt de Kamer maar liefst vijf afsplitsingen. Dat begint een beetje uit de hand te lopen. Positief is het daarom dat het presidium van de Kamer fiat kreeg –onder protest natuurlijk van volksvertegenwoordigers als Bontes en Klein– om de eerder gedane voorstellen nader uit te werken. Fractieafsplitsingen verbieden kan niet. Dat zou ook niemand moeten willen. Het zou van fractievoorzitters zonnekoningen maken en van fractiebesturen politbureaus. Maar ontmoedigen om als Kamerlid voor jezelf te beginnen, is niet verkeerd.

Er zit nóg een voordeel aan de richting die de Kamer nu inslaat. Het nuttige debat over fractieafsplitsingen voert de aandacht weg bij het nutteloze debat over kiesdrempels. Al te gemakkelijk klonk immers de laatste maanden de kreet: de politiek versplintert, het land wordt onbestuurbaar, er zijn te veel fracties en partijen, laten we een kiesdrempel invoeren!

Daarom de twee schijnargumenten vóór een kiesdrempel nog maar eens ontzenuwd:

1. Coalitievorming

Een kiesdrempel zou coalitievorming vergemakkelijken omdat er minder fracties overblijven, die dan met elkaar op een eenvoudiger wijze meerderheden zouden kunnen vormen. Aperte en bewezen onzin. Dé oorzaak van de moeilijke formaties van de afgelopen jaren is dat de traditionele, grote middenpartijen, CDA, PvdA en VVD, min of meer geïmplodeerd zijn. Als gevolg daarvan kregen we een krachtenveld van zes ongeveer even grote partijen: CDA, PvdA, VVD, D66, SP en PVV; met elk zo’n 15 procent van de stemmen. Dát maakt coalitievorming moeilijk. Niet de aanwezigheid van een tweekoppige PvdD- of éénkoppig 50PLUS-fractie.

Eigenlijk is het eerder omgekeerd. Dat er de laatste jaren toch nog werkbare coalities gevormd konden worden, is te danken aan de constructieve opstelling en het verantwoordelijkheidsbesef van enkele ‘splinters’, zoals SGP en ChristenUnie.

2. Afsplitsingen

Het al of niet hebben van een kiesdrempel heeft weinig tot niets te maken met het feit dat er momenteel zo veel fracties in de Kamer zitten. Dat laatste is vooral het gevolg van afsplitsingen. Afsplitsingen die meestal plaatsvonden bij grote (!) fracties, zoals VVD (Houwers), PvdA (Kuzu/Öztürk) en PVV (Bontes/Van Klaveren, Van Vliet).

Een kiesdrempel helpt daar volstrekt niet tegen. Wat wel zoden aan de dijk zet, is als politieke partijen meer investeren in een gedegen selectieproces van hun Kamerkandidaten en meer tijd stoppen in teamvorming.

Als de gebruikte argumenten voor een kiesdrempel zo zwak blijken, krijgen automatisch de pleitgronden tegen zo’n drempel meer gewicht. En een kind kan ze begrijpen. Hoe lager de kiesdrempel, hoe representatiever de democratie. Ook kleine minderheden hebben dan toegang tot het politieke debat, wat in het algemeen gesproken het vertrouwen van burgers in de democratie versterkt.

En last but not least: een zo laag mogelijke kiesdrempel zorgt dat nieuwe partijen gemakkelijk voet aan de grond krijgen. Dat zorgt voor verversing van de politiek, waardoor ontevredenheid in de samenleving niet onderhuids voortwoekert, maar naar boven komt en gekanaliseerd wordt.