Hoe beleeft een kind de dingen van kerk en geloof? Op aansprekende wijze laat de schrijfster dat zien vanuit haar eigen jeugd­herinneringen. Zo lezen we over juf Linda, die zegt dat de Heere Jezus je tranen droogt als je naar de hemel mag, en van de schok als een leeftijdsgenootje overlijdt. Op persoonlijke en trefzekere wijze wordt getekend hoe deze dingen een plaats hebben in de belevingswereld van een kind.

”Refomeisje” is een boekje van 24 hoofdstukken. Aan de hoofdstuk­titels is te merken dat vele uitdrukkingen uit haar jeugd met de schrijfster meegaan. Enkele voorbeelden: „Arglistig is ons hart, meer dan enig ding”, „Geef mij Jezus, of ik sterf”, en: „De brug naar de wereld opgehaald.” Als bijlage is een „minicursus tale Kanaäns” toegevoegd, „voor liefhebbers en nieuwsgierigen.”

In de inleiding stelt de schrijfster de vraag of ze met haar boek haar eigen nest bevuilt. Dat is niet haar bedoeling, zo schrijft ze. Ze wil mensen die eenzelfde weg gaan herkenning bieden. Degenen die achterblijven, wil ze een spiegel voorhouden. Ze is daarbij van mening dat een stevig nest tegen een stootje kan. Zo ontkomt de lezer niet aan de vraag op welke wijze we iemand aanspreken op kleding en haardracht. En hoe beargumenteren we onze stellingname over het repertoire van zang­verenigingen? Het kan voor leden van de Gereformeerde Gemeenten (en aanverwante kerken) tot aanscherping zijn in hun principiële gedachtegang en communicatie daarover.

Toch is daarmee niet alles gezegd. Veel van de aangedragen thema’s hebben behoorlijke impact. De schrijfster heeft ervoor gekozen om ze in het kort aan de orde te stellen. De manier doet wat luchtig aan. Zo kan geen goed beeld ontstaan van de kerk en haar vertegenwoordigers. Het kan wel herkenning geven bij andere (mogelijke) kerkverlaters. Maar uiteindelijk zijn zij ook niet geholpen met een versimpelde voor­stelling van zaken.

We ontmoeten in dit boek mensen die oprechte liefde tot de dienst van God lieten zien en bewogenheid met jongeren. Ik denk aan de ouderling die pastoraal inging op de vraag over de uit­verkiezing en de schrijfster aanspoorde om de Heere te zoeken. Ik denk ook aan de predikant die gunnend preekte in haar belijdenisdienst. De auteur heeft in de kerk van haar jeugd veel zegeningen ontvangen. Het is te waarderen dat ze dit in haar boekje ook een plaats geeft.

Hier zit tegelijk een lastige knoop. De schrijfster heeft in haar kinderjaren een beeld gekregen van het Bijbelse geloof. Daarna leerde ze allerlei begrippen kennen; in dit boekje passeren ze de revue. Elke jongere staat voor de opgave dat allemaal een goede plaats te geven in de persoonlijke overtuiging. De schrijfster had daarbij de voorbeelden van betrokken en bewogen kerkleden en ambtsdragers. Dat had haar kunnen helpen. Maar ze brak met haar kerk. Om het in de stijl van het boekje te zeggen: kennelijk is het mogelijk om van de „leesbare brieven” die je in de kerk krijgt aangereikt kennis te nemen, en vervolgens toch weg te gaan. De vriendelijkheid van het boekje kan dit pijnpunt niet verhullen. Hier ligt een grote verantwoordelijkheid; voor degenen die bleven (zijn zij ook een leesbare brief?) en niet minder voor degenen die hun kerk hebben verlaten.

Als het gaat om de kern van de zaak wil de schrijfster zich nog altijd een refomeisje laten noemen. Deze sympathiek aandoende slotsom laat mij evenwel met vragen achter. Als het werkelijk om de kern van de zaak gaat, is de benaming ”refomeisje” dan niet te uiterlijk? Misschien moeten we eruit opmaken dat de auteur zich wezenlijk verbonden weet met de identiteit van de kerk uit haar jeugd. Maar dan moeten keuzes toch juist in het licht staan van het werk en de leiding van de Heere? Over een dergelijke verbondenheid heeft ze in dit boekje helaas geen duidelijkheid geschapen.

Boekgegevens

Refomeisje, Annemarie van Heijningen-Steenbergen; 
uitg. Boekencentrum, Zoetermeer, 2015; ISBN 978 90 2392 856 0; 80 blz.; € 9,90.

Zie ook:

Het nest niet vergeten – interview met Annemarie van Heijningen (Reformatorisch Dagblad, 19-02-2015)