Pals is docent gemeenteopbouw aan de Christelijke Hogeschool Ede (CHE). Hij leidt al geruime tijd cursussen voor leidinggevenden in de gemeenten. De cursus kerkleiderschap aan de CHE is net gestart met een groep van twaalf predikanten en voorgangers uit de breedte van de bijbelgetrouwe kerken.

Pals verzorgt ook een cursus aan de Theologische Universiteit van de Christelijke Gereformeerde Kerken in Apeldoorn. De belangstelling ervoor in de hbo- en de universitaire wereld begint langzamerhand te komen, zegt hij, maar een zelfstandige plaats voor gemeenteopbouw binnen de predikantsopleiding is nog lang niet verworven.

Van prof. J. P. Versteeg, die in Apeldoorn doceerde, leerde Pals dat gaven in de gemeente tot ontplooiing dienen te komen, waarbij een leidinggevende op dit terrein voorwaardenscheppend bezig is. „Leidinggeven is meer dan op de winkel passen, het is het ontplooien van gaven in onderlinge samenhang, tot opbouw van de gemeente.”

Pals gebruikt het begrip ”coachen” omdat het goed weergeeft waar het om gaat: je begeleidt mensen naar zelfstandigheid in de hoop dat zij op hun beurt ook anderen kunnen coachen. „Coachen wil zeggen dat je vrijwilligers in de gemeente hun werk laat doen, belangstelling voor hen toont, je waardering daarover uitspreekt en mensen stimuleert. Zo iemand voelt zich dan erkend en belangrijk in datgene wat hij doet. Een coach is geen mentor; hij is iemand mét wie je leert in plaats van iemand ván wie je leert. Coaching zorgt ervoor dat leidinggevenden hun gaven zo veel mogelijk tot opbouw van de gemeente benutten. Degene die gecoacht wordt, moet zelf ontdekken waar zijn knelpunten liggen. Als leidinggevenden zich meer bewust worden van hun mogelijkheden, maar ook van hun beperkingen, kunnen ze hun gaven beter uitbouwen en zijn ze alerter op hun zwakke punten en op valkuilen.”

vraag (u14(Is een managementmethode als coachen wel verantwoord in de kerk?

„Natuurlijk pas je de inzichten toe in de kerk als een geestelijke organisatie, maar van de kennis in de maatschappij kunnen we leren. Het coachen vinden we al terug in de Bijbel. Mozes heeft veel geleerd in Egypte en zich daar goed voorbereid op zijn taak als leider van het volk Israël. Hij heeft in de woestijn veel ervaring opgedaan en hij liet zich door zijn schoonvader Jethro adviseren.”

Het geheim van het leidinggeven is volgens Pals onder meer gelegen in de specialisatie, oftewel: kijken waar je goed in bent en die gave optimaal benutten. „Ambtsdragers vinden dat soms moeilijk, want dan moeten ze ook zeggen waar ze níét goed in zijn. Het is onzin om te denken dat een ambtsdrager alles moet kunnen. Er moet in kerkenraden daarom ook veel meer worden gedelegeerd. Predikanten die onze cursussen volgen, moeten vaak erkennen dat ze dingen al vele jaren doen op een manier die ook heel anders kan. Maar ook is er te weinig beleid om vrijwilligers te stimuleren, terwijl de kerk de grootste vrijwilligersorganisatie is. En wat kritische mensen betreft: laat de kerkenraad hen ook inschakelen. Het gaat erom dat alle gemeenteleden hun verantwoordelijkheid voelen en nemen voor het geheel van de gemeente.”

vraag (u14(Kun je zomaar iedereen in de gemeente een taak geven? Er zijn ook leden die geen levend geloof hebben.
„In eerste instantie vind ik dat mensen die belijdenis hebben gedaan mogen worden ingezet in de gemeente. Anders zou dit belijden kunnen grenzen aan onwaarachtigheid. Welke verantwoordelijkheid je hun geeft, hangt af van gaven, maar ook hoe mensen in het geloof staan. Niet iedereen is geschikt voor een regeertaak of voor een pastorale taak. Taken dienen te passen bij de gaven die mensen hebben, maar ook bij de mate van de rijpheid van een christen.

Niet iedereen hoeft hetzelfde te denken in de gemeente, maar er is natuurlijk wel een bandbreedte binnen het belijden van de kerk. Belijdenis doen terwijl je ongelovig bent, is voor mij tegenstrijdig. Het is natuurlijk niet zo dat een blinde een blinde moet leiden, want dan vallen ze allebei in de gracht. Maar de gemeenten in Nederland die snel groeien, zijn de gemeenten waar leden verantwoordelijk worden gesteld voor taken in de gemeente.”

De noodzaak van delegeren ziet Pals ook in het bevestigingsformulier voor ambtsdragers verwoord. „De leiding ligt niet bij één persoon of bij een beperkt aantal ambtsdragers dat de dienst uitmaakt, maar bij de hele kerkenraad. Een kerkenraad moet verder ook een afspiegeling zijn van de gehele gemeente, waarbij uiteraard het Woord van onze God de norm is. De kleine luyden van vroeger, die eenvoudige en wijze mannen die bij wijze van spreken zo van de schop in de kerkenraad kwamen, zijn er tegenwoordig minder. Mensen hebben tegenwoordig veel meer gestudeerd. Maar deze kleine luyden horen er zeker bij. Uit mijn eigen leven bewaar ik ook goede herinneringen aan hen.”

Er is veel te leren van allerlei moderne methoden van leidinggeven, zo vat Pals samen. De zegenrijke invloed ervan in de kerk hebben we echter niet in de hand. „Zonder vaag en vroom te willen zijn, hoop ik wel dat God de middelen die we gebruiken zegent. Je kunt in de praktijk ergens in vastlopen en dan ineens zien dat God ruimte schept. Ik wil daarom ook niet negatief eindigen. Ik ben er soms verwonderd over hoeveel er in de kerk wél goed gaat. Dan zie je maar dat Gods werk doorgaat, ondanks wat mensen ervan maken.”

Dit is het derde deel in een serie van negen artikelen. Zaterdag deel 4.