Bij de Fraudehelpdesk in Apeldoorn kwamen in de eerste drie maanden van dit jaar 35.000 meldingen binnen van mensen die nepmail (phishing) hadden ontvangen, 14.000 meer dan in dezelfde periode in 2014.

Deels is de forse stijging te verklaren doordat mensen pogingen tot oplichting eerder herkennen en ook sneller aan de bel trekken. „Consumenten zijn steeds alerter op mailtjes waarmee criminelen privégegevens proberen te ontfutselen”, aldus directeur Fleur van Eck van de Fraudehelpdesk.

Tegelijk worden criminelen steeds inventiever en professioneler. „Hun vindingrijkheid is haast onuitputtelijk. De omloopsnelheid en het aantal varianten nemen razendsnel toe”, zegt Van Eck. Er zijn weinig mensen die nog in een berichtje trappen van een Nigeriaanse zakenman die in slecht Nederlands om geld vraagt en enorme winst in het vooruitzicht stelt. „In het begin was het goed te zien dat de mailtjes nep waren. Maar ze zien er nu steeds echter uit”, stelt Van Eck. „Ook qua taal. Dat duidt op Nederlandse handlangers.”

Criminelen hebben tegenwoordig niet alleen banken, maar ook telefoniebedrijven, energieleveranciers, winkelketens en zelfs overheidsinstanties op de korrel. Van Eck: „Een berucht voorbeeld is de boete voor een snelheidsovertreding per e-mail, ogenschijnlijk afkomstig van het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB). Na openen van de mail werd de computer gegijzeld, en kon die pas weer worden ontsloten na het betalen van losgeld.”

Kortgeleden werd een Nigeriaan veroordeeld tot drie jaar cel omdat hij via mail en valse websites, zogenaamd van de fiscus en banken, inlogcodes voor DigiD wist te ontfutselen en vervolgens grote bedragen van de bankrekening van zijn slachtoffers haalde.

Ook datingsites worden in toenemende mate misbruikt. „Als je naar de slachtoffers kijkt, die vaak eenzaam en alleen zijn, zit daar misschien wel de meeste pijn. Hebzucht speelt bij die mensen geen rol, en dan is het wel hard om te zeggen: Wat ben je een dommerd dat je erin trapt”, stelt Van Eck.

De tientallen mensen die bij de Fraudehelpdesk bekend zijn, betaalden gemiddeld 21.000 euro voor een liefde die nooit kwam opdagen; in één geval was iemand 1,8 miljoen euro kwijt. „Het is niet zo dat alleen laaggeschoolden er intrappen”, benadrukt Van Eck.

Problematisch blijft het om zulke bendes te vervolgen, weet Van Eck. „Die opereren vaak vanuit het buitenland en zijn door allerlei technische trucjes lastig te traceren. De kleine pakkans en de relatief hoge opbrengsten tegen niet al te veel onkosten maken het dan nog aantrekkelijker.”

Van Eck pleit voor een brede aanpak waarbij ook internetproviders en telefoniebedrijven hun verantwoordelijkheid nemen. „Zorg dat criminelen niet meer kunnen bellen, geen mails meer kunnen versturen. Blokkeer hun bankrekeningen. Zit er bovenop en maak hun het leven zuur.”

Advies

Negeer mails van banken en financiële instellingen. Banken vragen nooit via e-mail om persoonlijke informatie. Als u toch op de links klikt, krijgen oplichters mogelijk uw persoonlijke gegevens in handen of u komt terecht op een malwarewebsite, waarbij uw computer wordt geïnfecteerd met schadelijke software.

U kunt misleidende mails bijvoorbeeld herkennen aan:

• Slecht taalgebruik.

• Het ontbreken van een persoonlijke aanhef. U wordt aangesproken als 
”Geachte klant” of ”Beste heer”.

• Een vaag e-mailadres.

• Een foute link of button. U kunt een foute link of knop herkennen door met uw cursor op de link te gaan staan zonder erop te klikken. Meestal verschijnt de link linksonder in beeld. Zo kunt u zien dat het een vreemd webadres is.