Dat blijkt uit onderzoek van de NOS. Redacteur Rinke van den Brink sprak over de problematiek met diverse leidinggevenden in de gezondheidszorg.

Yvonne van Rooy, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ), vindt dat er snel een oplossing moet komen voor de bekostiging van dure geneesmiddelen, vooral kankermedicijnen. Voor veel van deze middelen bestaat er geen dekkende vergoeding. Daardoor komen ziekenhuizen volgens haar voor onmogelijke keuzes te staan.

Doorgestuurd

Zo zien kankerbehandelaars in het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis (AVL) geregeld patiënten die vanuit andere ziekenhuizen worden doorgestuurd omdat de instellingen de dure kankermedicijnen niet kunnen betalen. Ook zien de oncologen in het AVL steeds vaker patiënten die ten onrechte niet zijn getest op bepaalde genetische afwijkingen. Het vermoeden is dat die tests niet gedaan worden omdat positieve testuitslagen leiden tot peperdure behandelingen die tienduizenden euro’s per jaar kosten.

Daarom verwijzen sommige instellingen door naar gespecialiseerde ziekenhuizen zoals het AVL en academische centra. Daarbij kan kostbare tijd verloren gaan. Toch vallen die dure kankerbehandelingen wel onder de basisverzekering.

Wim van Harten, bestuurslid van het AVL: „Maar als de vergoedingen die zijn afgesproken met zorgverzekeraars krap zijn, dan zijn de extra kosten voor nieuwe, dure kankerbehandelingen op een gegeven moment niet meer op te vangen. Dat is geen onwil, maar veel eerder onmacht.”

Ziekenhuizen zeggen dan tegen patiënten dat ze een bepaalde behandeling niet geven en dat ze daarvoor naar een gespecialiseerd ziekenhuis moeten. „Dat horen we de laatste jaren vaker. Ik zou het kwalijk vinden als dat niet testen op bepaalde zaken bewust beleid zou zijn om financiële redenen”, zegt Van Harten.

Door het niet altijd testen en het doorverwijzen, krijgt een onbekend aantal patiënten later dan nodig de beste behandeling. En in sommige gevallen krijgen zij die helemaal niet. „Als zich een patiënt aandient met een duidelijke indicatie voor een bepaald duur geneesmiddel, dan geven we dat”, stelt Van Harten. „Dat is onze plicht. Het kan niet zo zijn dat de zorgverzekeraars dan besluiten dat niet te vergoeden. Als ze dat toch doen, stappen we naar de rechter.”

Dure middelen

Ook prof. dr. Hans Gelderblom, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Medische Oncologie, signaleert de doorverwijzingen. In zijn ziekenhuis, het UMC Utrecht, krijgen doorgestuurde patiënten de dure middelen nog altijd. „Hoelang we daarmee kunnen doorgaan weet ik niet.”

Bovendien, zo verklaart Gelderblom tegenover de NOS, zien we alleen de patiënten die dure middelen niet krijgen, maar wel doorgestuurd worden. „Maar hoeveel patiënten worden er niet doorgestuurd?” Hij kent de verhalen over niet testen op bepaalde genetische eigenschappen bij bijvoorbeeld longkanker. „Ik denk dat er in 80 tot 85 procent van de gevallen getest wordt. We weten niet waarom de rest niet getest wordt. Dat zal er ook mee te maken hebben dat nog niet iedereen die mogelijkheid kent.”

Als ander voorbeeld noemt Gelderblom de al meer dan tien jaar bestaande testen op het HER2-gen bij borstkanker. „Eind 2013 zijn er twee nieuwe, heel dure middelen bijgekomen die je in bepaalde gevallen moet geven bij vrouwen met het HER2-gen. Er zijn ziekenhuizen in Nederland die deze nieuwe dure medicijnen niet hebben ingekocht. Dat komt doordat ze daarover nog geen afspraken met de verzekeraar hebben gemaakt. De patiënten worden dan doorverwezen. Maar de ziekenhuizen waarnaar verwezen wordt, zullen tegen dezelfde financiële problemen aanlopen.”

Van Rooy van de NVZ ontkent dat ziekenhuizen op grote schaal patiënten doorverwijzen om dure behandelingen te vermijden. „Dat beeld herkennen we echt niet, maar we kunnen niet onbeperkt blijven leveren.” Ze wijst erop dat er ieder jaar dure medicijnen bij komen, vooral tegen kanker. „Het tempo waarmee deze nieuwe middelen beschikbaar komen, heeft eigenlijk niemand kunnen voorspellen. We hebben al vaker onze zorgen uitgesproken. Er moet nu snel een oplossing komen. Ziekenhuizen houden het niet lang meer vol om dure medicijnen op eigen kosten te verstrekken”, aldus Van Rooy.

De PvdA vindt het onacceptabel als ziekenhuizen om financiële reden „pingpongen” met kankerpatiënten. Minister Schippers moet zo snel mogelijk met artsen en zorgbestuurders om de tafel gaan om hieraan een eind te maken, aldus Kamerlid Bouwmeester. Ook VVD-Kamerlid Rutte noemt het onacceptabel dat kankerpatiënten niet altijd de behandeling krijgen die nodig is.