Couppoging zet conflict Burundi op scherp
Sinds de president van Burundi vorige maand aankondigde een derde termijn te ambiëren, regeert onrust het land. Deze week sloeg de vlam in de pan toen een generaal de macht wilde grijpen.
De president van Burundi, Pierre Nkurunziza, was woensdag te gast in buurland Tanzania toen generaal-majoor Godefroid Niyombare via de radio aankondigde dat hij de president had afgezet. Een woordvoerder van de president noemde de claim al snel „een grap”, maar veel inwoners van Burundi leken dat anders te zien. De straten van hoofdstad Bujumbura stroomden vol mensen die het nieuws uitbundig vierden. „Er heerst grote spanning in de stad”, liet ds. Innocent Nimpagaritse vanmorgen vanuit de stad weten. „Het eten begint bovendien schaars te worden.”
Veel Burundezen zijn woedend op de president omdat hij vorige maand aankondigde zich verkiesbaar te stellen voor een derde termijn van vijf jaar. De grondwet bepaalt een maximum van twee termijnen. De president verdedigt zich door te stellen dat hij in 2005 niet is verkozen door het volk, maar is benoemd door het parlement, maar dat overtuigt de tegenstanders allerminst. Sinds vorige maand zijn zo’n 70.000 mensen het land ontvlucht vanwege de oplopende spanningen.
In Bujumbura werd gisteren tot laat in de avond gevochten, met name om het bezit van radiostations. De nationale radio zweeg gisteren een tijdje helemaal. Er kwamen zeker vijf soldaten om het leven. Intussen keerde president Nkurunziza terug op zijn post, maar hij was vanmorgen nog niet in het openbaar verschenen. „Ik ben in Burundi”, twitterde hij gisteren. Hij feliciteerde het leger en de politie voor „hun patriottisme” en de bevolking voor „hun geduld.”
De autoriteiten arresteerden inmiddels drie generaals vanwege hun betrokkenheid bij de couppoging. Generaal-majoor Niyombare was vanmorgen echter nog voortvluchtig, liet een woordvoerder van de president weten.
Landen in de regio, maar ook in het Westen, volgden de ontwikkelingen sinds woensdag gespannen. De vrees bestond voor verdere escalatie, waarbij ook buurlanden als Congo, Rwanda en Tanzania meegesleept zouden worden.
Het conflict lijkt zich dit keer echter niet toe te spitsen op de aloude tegenstellingen tussen Hutu’s en Tutsi’s. Het land heeft, evenals buurland Rwanda, een lange geschiedenis van geweld tussen beide groepen, waarbij in de vorige eeuw zeker 300.000 doden vielen. Leden van de regerende Tutsiminderheid onderdrukten de Hutumeerderheid jarenlang met terreur.
Bij de huidige spanningen lopen de scheidslijnen echter dwars door beide groepen heen. De rebellerende generaal Niyombare is een Hutu, evenals de president. Hij kreeg bij zijn actie steun van de minister van Defensie, een Tutsi. De Hutulegerleider, generaal Prime Niyongabo, bleef intussen loyaal aan de president.
Ds. Nimpagaritse vertelt dat het gisteren een verwarrende dag was. „Er waren veel elektriciteitsstoringen; het water stroomde soms niet meer en internet viel uit. Er deden intussen veel geruchten de ronde, waardoor het moeilijk was uit te maken wat er nu werkelijk gaande was. Nieuws is politiek geworden. Veel private radiostations waren sinds woensdag bovendien gesloten of in brand gestoken.” In de nacht van woensdag op donderdag hoorde Nimpagaritse veel geschiet.
In de gereformeerde kerk van Kamenge, een wijk van Bujumbura, zijn twee dagen van gebed georganiseerd, aldus Nimpagaritse, tot voor kort predikant van deze gemeente. „We houden ons vast aan de trouw van God, Die ons ook in moeilijke situaties kan bewaren. We vragen Hem om vrede voor Bujumbura en voor Burundi als geheel.”
Nimpagaritse kent de bloedige geschiedenis van zijn land maar al te goed. Twintig jaar geleden was hij nog minister van Transport. Hij ontvluchtte zijn land toen echter omdat hij letterlijk en figuurlijk onder vuur lag. Volgens de predikant was dat omdat hij vond dat zijn regering te weinig deed om de Hutu’s te beschermen tegen de milities van de Tutsi’s.
Ook de huidige onlusten komen voor Nimpagaritse dichtbij. Hij vertelt dat tijdens de demonstraties van de afgelopen drie weken ook een lid van zijn kerkgemeenschap is vermoord, terwijl twee andere leden zwaargewond raakten. Hij signaleert intussen dat het voedsel in de stad schaarser begint te worden. „Vrachtwagens komen vanaf het platteland bijna de stad niet meer in.”
De verkiezingen in Burundi staan gepland voor 26 juni. Een woordvoerder van de president zei dat die gewoon doorgaan. „De president is goed gestemd en ziet geen enkel probleem.”