Het is niet voor het eerst dat de inzet van jammers voor consternatie zorgt. Hendrik Rood kan zich nog goed herinneren dat in de beginjaren van de mobiele telefoon het Concertgebouw zo’n stoorzender inzette om overlast van beltonen en binnenkomende sms’jes tegen te gaan. „Ook daar werd streng op gereageerd, want het mocht natuurlijk niet”, zegt de telecommunicatiespecialist van Stratix Consulting.

Nu zijn de middelbare scholen in het nieuws, omdat ze kunnen overwegen tijdens de eindexamens een jammer in te zetten om spieken via telefoons te voorkomen. Vorig jaar zou een niet nader genoemde school in Amsterdam dat daadwerkelijk hebben gedaan, waarbij meteen de vraag kan worden gesteld hoe je als scholier onopvallend een telefoon wilt gebruiken. Het probleem van een jammer is dat alle mobiele­-
telefoonverkeer in de omgeving ermee wordt platgelegd. Eenvoudig gezegd: het bereik houdt niet op bij de muren van het klaslokaal, maar zorgt ervoor dat ook mensen in de omgeving (tot enkele honderden meters afstand) worden getroffen. Zij kunnen dan bijvoorbeeld ook het alarmnummer niet bellen in geval van nood.

Hoewel het Agentschap Telecom geen voorbeelden zegt te kennen waarbij het echt misging, rijdt het momenteel met meetwagens rond de omgeving van scholen om het misbruik van deze stoorzenders tegen te gaan. Volgens een woordvoerder gebeurt dat niet lukraak, maar worden sociale media gevolgd om de routes te bepalen. Rood is verbaasd. „Er zijn internationale sites die zich op Nederland richten en jammers aanbieden, bijvoorbeeld uit Hongkong. Een schooldirecteur die er een wil kopen, kan er best aankomen. Maar om spieken tegen te gaan, lijkt het me makkelijker om een paar mensen extra te laten surveilleren.”

Er zijn geen aanwijzingen dat in Nederland veelvuldig misbruik van jammers wordt gemaakt. Het Agentschap Telecom wijst op criminelen die ze inzetten om bijvoorbeeld het ”track and trace”-systeem van gestolen lading te verstoren. Rood heeft één keer aan den lijve ondervonden dat zijn toestel niet meer werkte. „Ik woon in Delft. Toen Bill Clinton daar in 1997 op bezoek kwam, was ineens alles uitgeschakeld. Blijkbaar werkten de apparaten van de Amerikaanse geheime dienst op dezelfde frequenties als onze gsm’s.”

In Nederland mag zelfs de politie enkel in bijzondere situaties gebruikmaken van jammers, zegt Rood. „Tijdens demonstraties die uit de hand lopen, zou de politie dolgraag een jammer aanzetten. Communicatie tussen relschoppers verloopt dan vaak via telefoons. Toch mag dat niet zomaar, de regelgeving is streng. Dat komt doordat de frequenties voor veel geld aan telecombedrijven zijn verkocht. Daar moet ongestoord gebruik van worden gemaakt. Alleen bij zware crises of noodgevallen mogen jammers worden ingezet, maar daar moeten ministers officieel toestemming voor geven.”