De critici zaten er niet ver naast. Wat is het nut van een grote enquête over het kerk-zijn als je niet weet in hoeverre de respondenten representatief zijn voor de breedte van de kerk?, zo vroegen ze zich af.

De uitslagen van de enquête, die gisteren bekend werden gemaakt op de synode van de Protestantse Kerk, geven een duidelijk antwoord. Het richting gevende nut van de enquête is nihil. De ene kerkelijke bestuurder kan roepen dat de uitslag duidelijk maakt dat de leden van de Protestantse Kerk voor vernieuwing zijn. De ander roept, met zeker niet minder recht, dat de uitslag duidelijk maakt dat de respondenten vinden dat de kerk het moet houden bij z’n oude kernactiviteiten, de erediensten en het pastoraat.

Niet waardeloos

Toch is de conclusie dat de enquête dus waardeloos is, zeker niet terecht. Het feit dat 18.000 mensen de moeite hebben genomen om het onderzoek in te vullen, zegt wat dat betreft genoeg.

Daarbij heeft de enquête de Protestantse Kerk enorm veel aandacht in de media opgeleverd. Alle landelijke kranten hebben erover geschreven. De kerk bestaat ineens weer. Ook omdat ze blijkbaar zichzelf kwetsbaar durft op te stellen en aan mensen in de samenleving durft te vragen wat ze van een kerk verwachten.

Soep

In de synodevergadering klonken gisteren echter ook nogal wat kritische geluiden over zowel het rapport van het synodebestuur over hoe de kerk van de toekomst eruit moet zien als over de enquête.

Wie alles bij elkaar optelt, kan de voorzichtige conclusie trekken dat de soep in de Protestantse Kerk niet zo heet gegeten zal worden als ze door het moderamen in de notitie ”Kerk op weg naar 2025” werd opgediend. Zo is het maar helemaal de vraag of de 75 classes echt gaan verdwijnen. Van de respondenten op de enquête was slechts eenderde voor het afschaffen van de classes. En de eerlijkheid gebiedt dan ook nog te zeggen dat het maar de vraag is of de mensen die voor afschaffing hebben gestemd, weten wat de classis nu eigenlijk precies doet.

Ook is het de vraag of de kerk zal besluiten tot een systeem waarbij predikanten door een kerkelijk orgaan of door een soort bisschop van de ene gemeente naar de andere verplaatst kunnen worden. Opvallend is dat nogal wat predikanten die de enquête invulden er niet veel voor voelden, terwijl veel ouderlingen en diakenen het wel een goed idee lijken te vinden.

Al met al is de waarde van de enquête voor het nadenken over de toekomstige organisatievorm van de kerk zeer gering. Maar het imago van de Protestantse Kerk is door de enquête richting de buitenwereld zeker niet slechter geworden.