Die kinderen –jonger dan tien jaar– „worden bij voortduring gevoed met een ideologie van geweld”, zei Rob Bertholee, baas van de AIVD, woensdag in Zoetermeer bij de presentatie van het jaarverslag over 2014. „Ze worden grootgebracht met het idee dat het ombrengen van mensen de gewoonste zaak van de wereld is.” De helft van de 30 kinderen is geboren in het strijdgebied.

Vrouwen

Tot nu toe zijn ongeveer 190 jihadisten –merendeels van Marokkaanse afkomst– vanuit Nederland afgereisd naar bijvoorbeeld Syrië. Onder hen zitten zo’n veertig vrouwen. „Ze huwen met een strijder en krijgen kinderen.” In enkele gevallen keerde een vrouwelijke jihadist terug naar Nederland, baarde ze hier een kind en vertrok ze opnieuw naar het strijdtoneel.

Vreemd dat zo’n vrouw opnieuw kan afreizen?

Bertholee: „Zo vreemd is dat niet. Iemand kan zonder paspoort weggaan. Bijvoorbeeld met de auto richting Griekenland en vervolgens via een obscure boot verder. Een jihadist kan ook via een criminele organisatie aan een vals paspoort komen.”

De AIVD kan kennelijk niet 24 uur per dag verdachte figuren in de gaten houden?

„Als het echt moet, houden we iemand voortdurend in de gaten. We krijgen ook hulp van bijvoorbeeld de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), de politie, gemeenten, verontruste burgers. Maandelijks geven burgers een paar honderd tips. De AIVD is de spin het web. Als dat web gaat trillen, kunnen we razendsnel in actie komen.”

Bent u bezorgd dat er een kwaadwillende door het net glipt?

„Ik word betaald om bezorgd te zijn. We moeten niet 9 van de 10 terroristische plannen verijdelen, maar 100 procent. We doen aan puzzelen voor gevorderen. Maar 100 procent garantie dat er in Nederland geen aanslag plaatsvindt, kan ik niet geven.”

Inmiddels zijn zo’n 35 van de 190 Syriëgangers teruggekeerd naar Nederland. Ongeveer 30 jihadisten sneuvelden. De geheime dienst wil niet kwijt hoeveel mensen zijn tegengehouden om naar het strijdgebied af te reizen.

Het baart de AIVD zorgen dat in Nederland het dawa-salafisme (een orthodox-islamitische stroming die „het streven naar de ‘zuivere islam’ benadrukt” en dat actief uitdraagt) aanschurkt tegen het gewelddadige jihadisme. „Tussen het salafisme en jihadisme is een sterke ideologische verwantschap”, meldt het jaarverslag.

Kunt u zich voorstellen dat orthodoxe moslims zich door zo’n opmerking in een hoek gezet voelen?

„We willen orthodoxe moslims niet over één kam te scheren. Je mag in dit land vertellen wat je vindt, maar je mag niet oproepen tot geweld. Ik voel onbehagen als salafistische moslims een anti-westerse houding hebben en oproepen tot geweld.” Minister Plasterk (Binnenlandse Zaken), verantwoordelijk voor de AIVD, en woensdag aanwezig bij de presentatie van het jaarverslag: „Iemand kan sympathie hebben voor de gewelddadige jihad, zonder dat dat strafbaar is. Toch kan het voor de AIVD reden zijn zo’n persoon in de gaten te houden; met het oog op de nationale veiligheid.”

Russen

Niet alleen jihadisten, ook Russen vormen een hoofdpijndossier voor de AIVD. Plasterk: „Het is zorgelijk dat we niet weten wat de bedoelingen zijn van Poetin.” Bertholee: „Er zijn vanuit Rusland verhoogde spionage-activiteiten.”

Het jaarverslag meldt dat Russische diensten niet schuwen om Nederlanders in Rusland te intimideren om informatie te vergaren.

Bertholee: „Nederlandse zakenmensen kunnen worden bedreigd. Komt een Nederlander een café uit, staan er ineens twaalf mannen om hem heen. Hij kan gedwongen worden om bijvoorbeeld informatie over Nederlandse technologie te geven.”