„Traditionele vader krijgt agressieve zoon”
LEIDEN. Vaders met stereotype opvattingen over mannen en vrouwen pakken hun zonen die uit de band springen meer fysiek aan dan hun ongehoorzame dochters. Gevolg: jongens vertonen vaker agressief gedrag dan meisjes.
Dat concludeert Joyce Endendijk (1987) in haar proefschrift over de rol van genderstereotypen in de opvoeding. Dinsdag promoveerde de pedagoge aan de Universiteit Leiden.
Endendijk maakte een overzichtsstudie van 126 bestaande onderzoeken. Daaruit kwam naar voren dat vaders én moeders hun zonen vaker commanderen, dreigen en fysiek straffen –zogeheten „negatieve gedragsregulerende strategieën”– dan hun dochters.
Observaties bij honderden gezinnen –vader, moeder, twee kinderen– bevestigden dat ouders, en met name vaders met stereotiepe opvattingen over jongens en meisjes, hun zoon meer fysiek aanpakten dan hun dochter.
Ook ontdekte de pedagoge dat fysiek ingrijpen van vaders bij jongens (zoals het kind vastpakken of tegenhouden) een jaar later tot meer agressief gedrag leidde bij jongens dan bij meisjes. „Denk hierbij aan het gooien met speelgoed en het slaan van hun ouders.”
Vooral vaders passen volgens Endendijk de opvoeding van hun kinderen aan aan de rollen die zij later gaan innemen in de maatschappij. Zij stimuleren kenmerken zoals dominantie en assertiviteit bij hun zoons, omdat deze eigenschappen van pas komen bij de traditionele kostwinnersrol van mannen. Bij dochters worden kenmerken zoals behulpzaamheid en vriendelijkheid aangemoedigd; eigenschappen die passen bij de traditionele rol van de vrouw als huisvrouw.
Het verschillend opvoeden van zonen en dochters gebeurt niet bewust, zegt de promovenda. „Dat vooral vaders dit doen, komt doordat rollen voor mannen in de maatschappij vaster liggen dan rollen voor vrouwen. Als een meisje op voetbal wil, is dat meestal prima. Veel vaders vinden het echter onacceptabel als hun zoon op ballet wil. Vaak is de stereotiepe opvoedingsstijl van vaders te verklaren uit hoe zij zelf vroeger zijn opgevoed.”
Omdat ouders hun zonen vaak onbewust anders opvoeden dan hun dochters, zou het volgens de kersverse doctor niet verkeerd zijn als bijvoorbeeld consultatiebureaus voorlichting zouden geven over de opvoeding. Endendijk: „Zeker als dat kan voorkomen dat jongens negatief gedrag gaan vertonen.”
