Wildwest was het. Een schietpartij op klaarlichte dag op een oprit bij een villa in Eindhoven, oktober vorig jaar. Aanleiding is een drugsconflict tussen de omstreden motorclubs No Surrender en Satudarah, meldde het openbaar ministerie onlangs. De door de politie openbaar gemaakte camerabeelden van de schietpartij bieden een even uniek als onthutsend inkijkje in de mores binnen verdachte motorclubs. Te zien is hoe een groep van zeven aan No Surrender gelieerde mannen bij het hek van de villa arriveert. Ze maken ruzie met twee mannen uit de villa. Dat duo staat aan de andere kant van het hek en heeft kennelijk te maken met motorclub Satudarah. Algauw ontspoort het conflict en worden er tal van schoten afgevuurd. Een waakhond bespringt een van de indringers. Mannen uit het No Surrenderkamp proberen zich het vege lijf te redden en slaan ijlings op de vlucht.

De politie plaatste recent twee voortvluchtige mannen die betrokken waren bij de wilde schietpartij op de nationale opsporingslijst (zie hun portretfoto’s in dit artikel). Het gaat om de 38-jarige Sebastiaan ter Welle, een voormalig marinier die een posttraumatische stressstoornis zou hebben opgelopen. In zijn nek staat No Surrender getatoeëerd. De ander is de 25-jarige Jori van Zanten. Dit lid van No Surrender is eveneens ex-militair en is verdacht geweest van betrokkenheid bij de dood van zijn vriendin.

Verontrustend

Het tumult bij de Eindhovense villa maakt nog eens duidelijk: Brabant is niet enkel de provincie van slimme techneuten, nijvere varkensboeren en gezellige bourgondiërs. Zuidelijk Nederland is ook het terrein van nietsontziende misdadigers. Zeker daar jagen leden van omstreden motorclubs de burgers schrik aan en spekken criminelen hun kas met miljoenenwinsten uit grootschalige hennepteelt en productie van harddrugs.

Al jaren maken bestuurders in het zuiden zich zorgen over de misdaad in de regio. Niet voor niets werd eind 2010 een taskforce georganiseerde criminaliteit opgericht.

Autoriteiten vrezen voor infiltratie van de onderwereld in de bovenwereld. Zorgen zijn er over bedreiging van bestuurders en ambtenaren door criminelen. „Burgemeesters worden geconfronteerd met intimidaties. We zullen alert moeten zijn op intimidatie van bestuurders. Ik zeg niet dat ze massaal met een pistool worden bedreigd. Maar er gebeuren wel verontrustende dingen”, zei de Tilburgse wetenschapper prof. dr. Pieter Tops juni vorig jaar in een interview met deze krant. Tops begon vorig jaar aan een vijfjarig onderzoek naar de impact van ondermijnende criminaliteit op de samenleving. Samen met andere wetenschappers onderzoekt hij de impact van wietteelt, handel in harddrugs (zoals xtc) en het optreden van omstreden motorclubs zoals Hells Angels, Bandidos, No Surrender en Satudarah.

In de Volkskrant luidden de Brabantse burgemeesters Boelhouwer (Gilze en Rijen) en Hamming (Heusden) onlangs de noodklok over bedreiging van bestuurders door criminelen.

Aanslag

Misdadigers dreigen niet alleen, maar voegen kennelijk ook de daad bij het woord. Het meest markante bewijs daarvan lijkt de aanslag op het monumentale gemeentehuis van Waalre (ten zuiden van Eindhoven). In juli 2012 rijden twee auto’s ’s nachts het pand in. De indringers hebben jerrycans met brandstof om de boel in brand te zetten. Muren storten in. Het gemeentehuis brandt grotendeels af.

In verband met de aanslag zijn de voorbije jaren drie mannen aangehouden, onder wie twee uit het milieu van kampers (woonwagenbewoners). Tot op heden is echter niemand veroordeeld.

In Waalre boterde het al jaren niet tussen het gemeentebestuur en de bewoners van het woonwagenkamp in de Brabantse gemeente.

Toenmalig burgemeester De Wijkerslooth (VVD) van Waalre neemt enkele maanden na de aanslag in de Telegraaf geen blad voor de mond. Hij zegt te hopen dat het kamp in Waalre verdwijnt en noemt woonwagenkampen „vrijplaatsen die zorgen voor grote overlast en onrust.” Ook stelt hij dat er harder moet worden opgetreden tegen bewoners van woonwagencentra die de regels aan hun laars lappen. Het maakt de verhouding tussen de burgervader en de kampers er niet beter op.

Duwen en trekken

„De rode draad in het optreden van het gemeentebestuur en mij is altijd geweest dat we een grote bek niet accepteren”, zegt De Wijkerslooth nu desgevraagd. „We gaven niet toe aan mensen die zich altijd aan de regels hebben willen onttrekken. In die lijn heb ik volhard. Het was een vervelende periode. Er was ruzie. De kampbewoners kwamen met hele groepen naar het gemeentehuis. Het was soms schelden, duwen en trekken. Ik heb daarvan destijds aangifte gedaan.”

Of de aanslag verband heeft met het hoog oplopende conflict tussen de gemeente Waalre en de kampbewoners, kan De Wijkerslooth niet zeggen. „Er zijn aanwijzingen wie daarachter zitten, maar geen bewijzen. Ondanks alles zijn we als gemeente doorgegaan met de handhaving.”

In een la

De overheid moet gewoon haar werk doen, zegt De Wijkerslooth. „Regels zijn regels. Ook de moeilijke gevallen moeten worden aangepakt. Tussen lef en laf zit maar één letter verschil. Ambtenaren zijn in het verleden veel te weinig opgeleid voor de moeilijke gevallen. Die dossiers werden diep in een la gestopt, met als gevolg dat overtreding van gemeentelijke regels jarenlang werd gedoogd. Die houding zag je ook in andere gemeenten in de regio, of het nu gaat om misstanden in de openbare ruimte, gesjoemel met vergunningen of het oplichten van de sociale dienst. Het bleek zo moeilijk om met mensen om te gaan die de regels aan hun laars lappen, dat bemiddelaars werden ingezet. Die maatregel haalde niets uit, maar maakte het probleem alleen maar groter.”

Dat de onderwereld zich vermengt met de bovenwereld, is een reëel scenario, zegt De Wijkerslooth. „Ik heb dat in mijn ambtsperiode als burgemeester van dichtbij gezien. In gemeentehuizen is veel informatie aanwezig over verdachte figuren. Dan gaat het om dienstverleners zoals makelaars, advocaten en notarissen die criminelen helpen de zaakjes rond hun illegaal verkregen geld en bezittingen te regelen.” De Wijkerslooth, nog altijd woonachtig in Waalre, zegt geen last te hebben van bedreigingen aan zijn adres.

Turken

Niet alleen kampers, ook Turken in Brabant liggen onder vuur. Zo haalde burgemeester Boelhouwer onlangs in de Volkskrant uit naar de 2400 zielen tellende Turkse gemeenschap in Rijen. Hij hekelt de „perfecte zwijgcultuur” in die kringen. „Ze weten allemaal van elkaar, van één tot 2400, hoe ze aan hun geld komen. Legaal of illegaal.”

Na protesten uit Turkse kring nam Boelhouwer gas terug. „Het is niet mijn bedoeling geweest om alle Turken te criminaliseren”, tekende het Brabants Dagblad op. Maar Boelhouwer houdt vol dat Turken in Rijen „zwaar zijn oververtegenwoordigd in de drugscriminaliteit.” In Rijen werden de afgelopen twee jaar meer dan veertig drugspanden aangetroffen. De helft van de gesloten panden is volgens de burgemeester gerelateerd aan Turkse drugscriminelen. „Dit werpt een schaduw over u als gehele gemeenschap.”

Zweet

Boelhouwer heeft zeker een punt, zegt de Turkse journalist Hülya Cigdem. Zij publiceerde in 2014 de roman ”De val van Mehmet”, over wietteelt in Turkse kringen in Tilburg. „Hoewel ik gelukkig genoeg Turkse jongeren ken die studeren en goed terechtkomen op de arbeidsmarkt, zijn er ook velen over wie ik me zorgen maak. Naar aanleiding van mijn boek hebben we vorig jaar openbare discussiebijeenkomsten gehouden. Daar was burgemeester Boelhouwer ook bij, evenals burgemeester Noordanus van Tilburg. Het gaat om ”Alinteri”. Die Turkse term betekent ”zweet op uw voorhoofd om uw brood eerlijk te verdienen”. Met een gelijknamige vrijwilligersgroep willen we de Turkse gemeenschap bewust maken van de gevaren van wietteelt. Jongens die op het verkeerde pad waren en dat hebben verlaten, zetten we als rolmodel in.”

In een stad als Tilburg zijn Turkse families op grote schaal betrokken bij de wietteelt, stelt Cigdem. Het groene goud, zoals Cigdem wiet noemt, groeit volop op zolderkamers. Volgens de auteur kent iedere Turk in Tilburg wel iemand die wietplanten teelt. „Het is onmogelijk exacte aantallen te noemen, maar uit een onderzoek uit 2012 blijkt dat 20 procent van de verdachten in Nederland die zijn betrokken bij georganiseerde hennepteelt van Turkse komaf is.”

Cigdem staat er niet van te kijken dat relatief veel Turken betrokken zijn bij de wietteelt. „Vooral in achterstandswijken waarin veel Turken wonen, wordt traditioneel veel geteeld. De wietteelt is aantrekkelijk voor mensen die dachten dat ze in Nederland een betere toekomst tegemoet zouden gaan en rijk zouden worden. De eerste generatie Turken is naar Nederland gekomen voor een betere toekomst voor de kinderen. Hun kinderen dreigen echter tussen wal en schip te vallen door falend integratiebeleid, waardoor sommige jongeren weinig kansen hebben op de arbeidsmarkt.”

Motorclubs

Omstreden motorclubs kunnen „macht over de stad” krijgen, waarschuwde burgemeester Noordanus van Tilburg onlangs in de Volkskrant met zoveel woorden. Onder Tilburgse gemeenteraadsleden ontstond commotie toen Noordanus suggereerde dat er „lijntjes” zouden zijn tussen raadsleden en motorclubs. Hij leek het vizier te hebben gericht op Hans Smolders, fractievoorzitter van de oppositiepartij Lijst Smolders Tilburg (LST) en voormalig chauffeur van Pim Fortuyn. Die reageerde vorig jaar mei smalend op het door Noordanus ingevoerde verbod op het dragen van motorjacks en -hesjes door leden van Satudarah en No Surrender. Smolders noemde dat verbod tegenover Omroep Brabant „een heilloze weg, gestuntel en een maatregel op het niveau van Bassie en Adriaan.”

Noordanus zei maandag dat hij met zijn opmerking over „lijntjes” heeft bedoeld dat raadsleden nu eenmaal veel contact hebben met mensen in de stad. De raad nam genoegen met die uitleg.

Smolders zegt desgevraagd niet te spreken te zijn over de uitlatingen van Noordanus over kennelijke lijntjes tussen omstreden motorclubs en raadsleden. „Het is roepen en niets oplossen. De speciale taskforce tegen georganiseerde criminaliteit is al vier jaar bezig, maar zonder doorslaggevend resultaat. Als het probleem echt zo groot is als diverse burgemeesters uit de regio in de media roepen, waarom wordt het dan niet gewoon opgelost? De uitlatingen van Noordanus en zijn collega’s komen voort uit frustratie en onmacht. Het lijkt wel of ze wanhopig zijn geworden.”

Alleen maar een wietkwekerij met honderd planten ontmantelen draagt niet bij aan de oplossing, meent Smolders. „Het doorrechercheren naar de grote jongens lukt blijkbaar niet. De kleintjes worden gepakt, maar de grotere jongens gaan lachend door met hun praktijken. Dat is slecht voor de beeldvorming en het vertrouwen in rechtsstaat.”

Dit is het slotdeel van een tweeluik over misdaad in Brabant.

CU/SGP-Statenlid: Meer vliegtuigjes in strijd tegen drugs

Dat het zuiden van Nederland is uitgegroeid tot „ideale uitvalsbasis” voor drugscriminelen heeft voor een groot deel te maken met het Nederlandse gedoogbeleid waarbij mensen in coffeeshops ongestraft wiet kunnen kopen.

„Het gedoogbeleid vormt een dekmantel voor criminelen”, zegt Hermen Vreugdenhil, Statenlid voor CU/SGP in Brabant. Zijn partij pleit voor sluiting van coffeeshops. „Wij moeten toe naar een nultolerantiebeleid.”

Vreugdenhil herkent „absoluut” de recente hartenkreten van de „moedige” burgemeesters Boelhouwer van Gilze en Rijen en Hamming van Heusden over intimidatie van bestuurders vanuit de onderwereld. „Enkele jaren geleden moest toenmalig burgemeester Fons Jacobs van Helmond met zijn vrouw onderduiken, nadat hij met de dood was bedreigd in verband met sluiting van een drugspand. En dat in 2012 het gemeentehuis van Waalre hoogstwaarschijnlijk door criminelen in de fik is gestoken, gaat heel ver.”

Ook nietsvermoedende burgers kunnen ongevraagd in aanraking komen met hennepteelt, waarschuwt Vreugdenhil. „Een boer kreeg ineens van een onbekende te horen dat hij zijn maïs pas na een bepaalde datum mocht maaien. Zou de boer eerder gaan maaien, dan zou hij in problemen komen. Tussen de maïs bleken wietplanten te groeien.”

Vreugdenhil, ook CU-fractievoorzitter in de gemeenteraad van Werkendam, wil de drugsmisdaad „met wortel en tak” uitroeien. „Bescherm bestuurders en ondernemers. Sluit drugspanden. De gemeente Oosterhout vind ik in dat opzicht een goed voorbeeld. In mijn eigen gemeente Werkendam zijn de afgelopen vijf jaar geen drugspanden gesloten, terwijl er wel meerdere keren op locaties in Werkendam drugs zijn geteeld en drugsgerelateerde activiteiten plaatshadden. Deze week heb ik daarover bij het college opheldering gevraagd. Ook Werkendam moet hard optreden tegen drugscriminelen.”

De politie-inzet zou moeten worden opgeschroefd, vindt hij. „Zet bijvoorbeeld vaker vliegtuigjes of drones in om wietplantages in maïsvelden op te sporen. Ik vind het zorgelijk dat in het Land van Heusden en Altena ’s nachts maar één politieauto in de hele regio rijdt. Of wietteelt meer speelt in Tilburg dan in bijvoorbeeld Werkendam? Laten we niet naïef zijn. Zelf woon ik in Nieuwendijk, vlak bij Werkendam. Bij mij in de buurt werd een paar jaar geleden in een garagebox een wietplantage aangetroffen.”

Doorn in het oog van Vreugdenhil is ook de xtc-productie in Brabant. „Die gaat gepaard met dumpingen van gevaarlijk drugsafval. Ook rond xtc zouden we af moeten van de gedoogcultuur. Zo’n 60 procent van de jongeren slikt tijdens feesten weleens xtc-pillen. Dat kan allemaal maar. Intussen maken mensen zich zorgen om beelden van mannen in witte pakken die ergens in een bos jerrycans met chemisch drugsafval opruimen, afkomstig van een laboratorium dat xtc-pillen produceert. Die twee zaken kan ik niet met elkaar rijmen.”