„NGK-rapport is te cultuurvolgend”
In het Nederlands gereformeerde rapport over vrouwelijke ambtsdragers geeft uiteindelijk niet de Bijbel, maar de moderne cultuur de doorslag. Dat verwijt uitte de vrijgemaakt gereformeerde ds. H. ten Brinke zaterdag in Barneveld tijdens een beraadsdag van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV) over het NGK-rapport.
De GKV kunnen volgens ds. Ten Brinke wel leren van de gedachte dat het schriftverstaan (hermeneutiek) meer is dan schriftuitleg (exegese) en dat bepaalde voorschriften van Paulus contextueel bepaald zijn. De dag werd georganiseerd door de gereformeerd vrijgemaakte kerk in Barneveld en de Nederlands gereformeerde kerk in Voorthuizen.
Het NGK-rapport trekt twee lijnen: De ene lijn van de Schrift geeft aan dat man en vrouw gelijk zijn en ook gelijk delen in de gaven van de Geest. Dat betekent dat vrouwen ambten mogen bekleden. De tweede lijn in de Schrift wijst op de verschillende posities van man en vrouw. En dat betekent dat vrouwen geen ambt kunnen bekleden. Conclusie: de weg van de exegese biedt geen oplossing. Rechtstreekse toepassing van schriftgegevens, zoals die van Paulus over het zwijgen van de vrouw in de gemeente, is niet geboden en niet mogelijk, want de kerk leeft in een andere cultuur, waar vrouwen een duidelijke plaats hebben ingenomen.
Op deze wijze gaf ds. Ten Brinke, deputaat kerkelijk eenheid, een overzicht van het NGK-rapport. Hij vond het terecht dat het NGK-rapport zegt dat de voorschriften van Paulus beïnvloed zijn door de cultuur. „Zoals wij vrouwen niet meer verplichten tot lang haar of tot het dragen van hoeden in de gemeente, zo geldt dat ook voor de directe toepasbaarheid van de voorschriften van Paulus. Het was in de cultuur van die dagen schandalig dat een vrouw met een man in het openbaar sprak.”
Toch was ds. Ten Brinke van mening dat in de conclusies van het NGK-rapport de schriftgegevens een te kleine rol spelen. „Uiteindelijk is de conclusie van het rapport dat afwijzing van de vrouw in het ambt niet meer past in de geëmancipeerde cultuur. De Bijbel is niet meer een ”tegenover” die onze cultuur kan corrigeren of verrijken. Zij sluit naadloos aan bij de cultuur.”
De deputaat wilde niet speculeren over de gevolgen voor de samensprekingen als de NGK dit rapport aannemen. „Maar als de Schrift geen belangrijke plaats inneemt, dan kan dat inderdaad een belemmering zijn om over te gaan tot eenheid.”
De Nederlands gereformeerde ds. J. Mudde, een van de opstellers van het rapport, zei zich niet te herkennen in de kritiek van ds. Ten Brinke dat schriftgegevens in het NGK-rapport uiteindelijk een ondergeschikte rol spelen. „Wij benadrukken dat de man-vrouwverhouding zoals Paulus die beschrijft, ondergedompeld wordt in de openbaring van Christus. De door God geschapen orde is heilzaam en van belang voor de inrichting van het leven. De verhouding tussen man en vrouw is een scheppingsgave, die haaks staat op de moderne emancipatiegedachte dat man en vrouw onderling inwisselbaar zijn. Maar de scheppingsgegevens zijn geen normatieve gegevens waaruit concrete richtlijnen zijn af te leiden, zoals het dragen van een hoed, of het bekleden van een ambt door vrouwen.”
Ondertussen leeft het onderwerp van de vrouw in het ambt meer en meer en is het ontwikkelen van een eigen visie nodig, zo bleek tijdens de vergadering. Ds. Ten Brinke constateerde een achterstand in de bezinning op dit punt, vooral omdat de afwijzing van de vrouw in het ambt binnen de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt een vanzelfsprekende zaak is. „Kerken zouden via de kerkelijke weg van classis en synode deze zaak kunnen agenderen.”
Hij vond wel dat er door het rapport een claim gelegd is op de samensprekingen en dat de studie eigenlijk gezamenlijk gedaan had moeten worden.
De Nederlands gereformeerde ds. P. Busstra wees erop dat binnen de NGK al tien jaar lang over deze kwestie gesproken werd. „Dat heeft geleid tot een eigen dynamiek. Als de vrijgemaakten tien tot vijftien jaar geleden ook al gesproken hadden over dit onderwerp zoals vandaag, dan hadden we de studie samen gedaan. Een aantal van uw kerken zullen voor de vrouw in het ambt zijn; de meerderheid zal tegen zijn. Bij ons ligt dat net omgekeerd. Als het rapport bij ons wordt aangenomen, zullen er sommige gemeenten zijn die de vrouw in het ambt niet willen invoeren. Ik ben blij met de toon van deze vergadering. U hebt er moeite mee, wat ik kan begrijpen, maar ik ben ook blij met de openheid die er begint te komen.”
Deputaat ds. K. Mulder gaf een toelichting op de spanning tussen regels voor landelijke samenwerking en plaatselijke samenwerking. „Volgens de huidige regels is plaatselijke fusie niet mogelijk als er landelijk tussen de kerken niets wordt geregeld. Daarom is er bij verschillende gemeenten onvrede over deze regeling.” Ds. Mulder riep kerken op om hun moeite in dat geval via de kerkelijke weg bekend te maken op de generale synode, omdat deze de kerken vertegenwoordigt. „Deputaten functioneren slechts dienstverlenend.”
Hij waarschuwde er ook voor om als GKV andere kerken niet bij voorbaat de maat te nemen. „De zorgen van de GKV over de binding aan de belijdenis bij de NGK zijn nog steeds niet weggenomen, maar we moeten ook openstaan voor de vraag van de NGK of er bij ons wel voldoende ruimte is voor bezinning op de belijdenis. Die bezinning is nodig om ons te behoeden voor confessionalisme. De belijdenis moet levend blijven.”