Het Europese investeringsfonds, waar hebben we het dan over?

Het fonds is een initiatief van Jean-Claude Juncker, de voorzitter van de Europese Commissie, en wordt daarom ook wel aangeduid als het plan-Juncker. De ambitieuze aanpak op dit terrein fungeert min of meer als het paradepaardje van de nieuwe Commissie, die vorig jaar aantrad. De officiële naam luidt: Europees Fonds voor Strategische Investeringen, afgekort EFSI.

Wat is het doel van dit plan?

De economie in ons deel van de wereld komt na de crisis maar moeizaam op gang. De investeringen blijven nog 15 procent achter bij het langjarig gemiddelde. Daarom wil de Commissie geld mobiliseren voor een op dat vlak stevige impuls, om daarmee de groei en de werkgelegenheid te bevorderen. Zij meent een extra toename van het aantal banen te kunnen realiseren van 1 tot 1,3 miljoen.

Welke omvang krijgt het fonds?

Het streven is dat er binnen een periode van drie jaar opgeteld zo’n 315 miljard euro via dit kanaal wordt geïnvesteerd.

Waar komt dat geld vandaan?

De EU brengt 16 miljard euro aan garanties in. Zij heeft daarvoor middelen uit de begroting van de Unie op het oog. De Europese Investeringsbank (EIB) trekt 5 miljard uit met eenzelfde bestemming. Daarmee is een bodem gelegd van 21 miljard euro. Vervolgens treedt er een hefboom in werking. Met het onderpand als basis moet uiteindelijk, althans daar mikt Brussel op, het totale bedrag van 315 miljard beschikbaar komen.

Daarbij gaat het om een beperkte bijdrage van publieke financiën. Duitsland, Frankrijk en Italië hebben elk 8 miljard euro toegezegd, Spanje stort 1,5 miljard.

Nederland laat een beroep op ’s Rijks schatkist voor dit doel achterwege. Wel lijken enkele provincies bereid tot een donatie. Het overgrote deel van de 315 miljard zal afkomstig zijn van private investeerders, zoals verzekeraars en pensioenfondsen.

Om wat voor soort investeringen draait het?

Katainen noemde dinsdag energie en verdere digitalisering als speerpunten. Bij het eerste kunnen we denken aan vergroting van het aanbod van diverse vormen van duurzame energie, bij het tweede aan bijvoorbeeld het uitbreiden van breedbandvoorzieningen. Veel projecten zullen een grensoverschrijdend karakter hebben. Een onafhankelijk comité bepaalt aan welke werkzaamheden financiering wordt toegewezen.

De Eurocommissaris oppert ook de mogelijkheid om kapitaal uit het fonds toe te kennen voor deelname in het eigen vermogen van kleine en middelgrote bedrijven (mkb), zodat die een grotere buffer hebben om vervolgens zelf kredieten aan te trekken.

Wat maakt het voor investeerders aantrekkelijk om mee te doen?

De EU draagt het primaire risico. Daardoor durven institutionele partijen naar verwachting aan te haken bij projecten die zij anders te riskant zouden hebben gevonden. De huidige lage rente zal eveneens meehelpen. Particuliere financiers zullen best voelen voor beleggingen die uitzicht bieden op een wat hoger rendement.

Wanneer gaat het fonds van start?

Waarschijnlijk later dit jaar. Het wachten is nog op groen licht van het Europees Parlement. Dat juicht de investeringsstimulans toe, maar laat bezwaren horen tegen de keuze van de middelen die de Europese Commissie hiervoor uit de EU-pot wil reserveren. Die heeft tot gevolg dat er binnen het gemeenschappelijk budget minder overblijft voor onderzoek en infrastructuur en dat acht het parlement niet wenselijk. Het verlangt daarom van Juncker en zijn team dat zij andere bronnen aanboren voor de garantiestelling.