„Ontroerend en erg mooi.” Zo noemt Arjan Erkel het nieuws dat Sjaak Rijke uit Woerden na bijna 3,5 jaar maandag in Mali door Franse commando’s uit handen van islamitische terroristen is bevrijd. „Mooi dat Rijke het kan navertellen en weer is herenigd met zijn familie.”

Zelf werd Erkel, destijds werkzaam bij Artsen zonder Grenzen, 607 dagen lang in de Russische deelrepubliek Dagestan gegijzeld. Hij kwam vrij op 11 april 2004, eerste paasdag. „Ook Sjaak Rijke is met Pasen vrijgekomen. Mooie symboliek.”

De martelende onzekerheid. Dat vond Erkel het meest ingrijpend tijdens zijn gevangenschap in Dagestan. „Je hebt geen zicht op wat er door de buitenwereld voor je wordt gedaan. Als het lang gaat duren, denk je: Gebeurt er nog wat? Als je een slechte dag hebt en alles tegenzit, kun je geen vuist maken tegen negatieve gevoelens.”

De dood lag op de loer. „Ik wist dat ik eraan kon gaan. Soms kon ik dat idee wel uit mijn hoofd zetten. Moeilijk had ik het als mijn ontvoerders met elkaar fluisterden, 
ik naar een 
andere plek werd gebracht of als een ultimatumvideo werd opgenomen.”

Sjaak Rijke herbouwde in zijn gedachten vaak zijn huis, om zich te concentreren op wat hem dierbaar is. Arjan Erkel herkent dat mechanisme. „Ook ik was in mijn hoofd bezig met een huis dat ik zou kopen. Waar moet de bad­kamer komen? Hoe groot moet die zijn? Welke kleur krijgt die?”

Om verveling tegen te gaan, was Erkel „heel veel” aan het lezen. „Ik las vijftien keer hetzelfde boek. Ik kon niet even naar het café gaan, een krant pakken of op internet rondsnuffelen.” Het bordspel backgammon speelde hij soms „21 uur per dag.”

Had hij steun aan het geloof? „Ik bad soms. Toen ik een keer had gebeden, verscheen er ’s avonds een fotograaf. Een teken van leven. Ik dacht: Misschien bestaat God toch. Maar als het allemaal niet opschoot, vergat ik God weer. Ik kreeg lang haar, mocht geen alcohol drinken. Soms voelde ik me net de Bijbelse Simson en dacht ik: Krijg ik net als hij kracht om de moed niet te verliezen? Maar ik ben geen gelovige geworden.”

Door de gijzeling staat hij anders in het leven. „Ik zit minder aan de dingen vast en heb nog meer waardering gekregen voor alledaagse zaken. Een oude auto, een mooi liedje, familie om me heen. Zaken als vrijheid, ondernemend zijn en lef tonen, zijn belangrijk.”

Ook journaliste Judith Spiegel (1970) is „heel erg blij” dat Sjaak Rijke is bevrijd. Spiegel werd samen met haar toenmalige vriend en huidige man Boudewijn Berendsen in 2013 een halfjaar gegijzeld in Jemen.

De twee probeerden de verveling te verdrijven. „Wij waren samen en konden met elkaar praten. Je gaat overdag niet liggen slapen. We hebben uren gespendeerd aan een kaartspel en deden yoga-oefeningen. Onze kleren wasten we op ons gemak. We hadden een eigen kraantje. We konden televisie kijken, maar er was maar een paar uur elektriciteit per dag”, vertelt Spiegel dinsdagmorgen per telefoon vanuit Koeweit. Voortdurend werden ze bewaakt. „Iedere Jemeniet heeft een wapen.”

Voor Spiegel en haar man kwam de vrijlating in Jemen „niet als een totale verrassing”. „Wij waren in ons hoofd vaak bezig met de vrijlating.”

De eerste dagen na de vrijlating zat het duo in een „grote mallemolen”. „Er was natuurlijk aandacht van de media voor ons verhaal. Nu Sjaak Rijke vrij is, ligt het aan hemzelf of hij zich voor media wil openstellen. Heeft hij daar geen behoefte aan, dan moet hij dat vooral niet doen.”

Voor Spiegel is nog altijd niet precies duidelijk hoe de vrijlating in 2013 in Jemen tot stand is gekomen. „Dat was voor mij na de gijzeling nog het meest irritant. Wie was precies betrokken bij onze vrijlating? Ik ben iemand die dat nou eenmaal graag wil weten. Ergens op de wereld weten mensen meer, maar die doen geheimzinnig. Binnenkort verschijnt een boek over mijn zoektocht naar antwoorden. Ik ben een eind gekomen, maar 100 procent helderheid is er nog altijd niet.” Onduidelijk is of er losgeld is betaald.

Dat Judith Spiegel na de vrijlating eind 2013 weer „zelf de regie” over leven kreeg, waardeerde ze zeer. „Je beslist zelf weer wat je doet en laat. Of je kookt, wat je kookt. Of je op de fiets stapt. Het is ook weer niet zo dat je alle dagelijks dingen voortaan heel leuk gaat vinden. Ook ik vind het vervelend als ik op een fietstocht door de regen helemaal nat word.”