Het is treurig gesteld met de eenvormigheid onder de protestantse kerken. Er zijn in de wereld tienduizenden verschillende denominaties.

En de onderlinge verschillen in vorm en inhoud zijn groot. Er zijn kerken die de volksfeesten opnemen in hun programma of veel waarde hechten aan symbolen en gebruiken. En er zijn kerken waar de liturgie sober is en gebed en Bijbeluitleg centraal staan.

Er zijn kerken waar ”worship” hét grote onderdeel is van de samenkomst en de Bijbeluitleg plaatsvindt in kleine huisgroepen.

Er zijn kerken met kinderdoop of alleen volwassendoop.

Er zijn protestantse kerken met vrouwelijke ambtsdragers, maar ook die vinden dat het bijzondere ambt uitsluitend voor mannen is.

Er zijn kerken waar men gelooft in een vrije geloofskeus voor God en kerken waar men gelooft dat het ware geloof genade is en een gave van God de Heilige Geest. De rij van verschillen is breed en diep. Eenheid over vorm en inhoud is ver te zoeken. Iemand die op zoek is naar de waarheid van het christelijke geloof voelt zich bij de protestanten in verwarring.

NEE

Toch, eenvormigheid en gelijkheid zijn geen bewijs dat iets waar is. De geschiedenis van de mensheid laat zien dat zij dikwijls een gevolg is van hoogmoed of drang naar macht en controle.

De geschiedenis van Babel is daarvan een bekend Bijbels voorbeeld. Verder kwamen grote denkers uit de geschiedenis juist tot de ontdekking van waarheid door zelfstandig hun weg te gaan en buiten de kaders te denken.

Een ander feit is dat iedere bevolkingsgroep over authentiek cultureel gereedschap beschikt waarmee hij zijn gedrag vormgeeft. Dit is een belangrijke oorzaak van verschillen op veel terreinen.

Het is daarom beslist geen teken van zwakte of leugen dat niet alle protestantste kerken eenzelfde volgorde van dienst hebben of dezelfde gedragsregels hanteren. Het geeft iets weer van de uniciteit van het christelijke geloof, want opmerkelijk genoeg is deze verscheidenheid geen hindernis voor de verspreiding van het Evangelie.

De Geest overstijgt alle culturen. Gods spreken zoals neergelegd in de Bijbel kán dan ook vertaald worden in de moedertaal van ieder volk, zodat het kan wortelen in alle bevolkingsgroepen, hoe verschillend van denkwijze dan ook.

En uiteindelijk zullen er uit alle volken en culturen komen, om hun eigenheid de hemel in te dragen.

DUS

Om de waarheidsvraag te beantwoorden moet de spa een steek dieper in de grond. Het christelijke geloof zetelt namelijk niet in de gedragingen, maar in het hart. Dat is in het intieme binnenste van de mens.

Het geloof van protestanten is dan ook geen gemakkelijke godsdienst, want de waarheid ervan beperkt zich niet tot de zichtbare gestalte zoals die van de liturgie of eredienst. Met protestanten moet je in gesprek, op zoek naar motieven. Welke criteria leiden tot de waarheid?

Er zijn drie vraagrichtingen: de Bijbel, het heil en de christelijke levenswandel. De Bijbel is het zelfgetuigenis van God, waarmee Hij door Zijn Geest regeert in het hart van de christen.

Een groot gezag voor de Bijbel en een nauwgezette luisterhouding zuiveren de gestalte van de gemeente en de christen. Dat de Bijbel opengaat en Gods spreken relevant gevonden wordt, is daarom voor een protestant een belangrijk criterium voor het beoordelen van de betrouwbaarheid van een gemeente en van een christen.

In het heil draait het om de verhouding tussen God en mens. Dat is niet niks. Het gaat om het peilen van de nood van een mens zonder God en de vraag naar Christus en wie Hij is.

Vervolgens is er de levenswandel en levensrichting. Waarheid bewijst zich voor een protestant in de praktijk. De christelijke pelgrim ondervindt heil en troost op zijn of haar levensweg, in het hier en nu. Om die waarheid te vinden is oppervlakkige waarneming niet voldoende. Iemand moet met de ander meewandelen.

Eén wereldkerk, één kerkleider en één orde van dienst? Nee. Paulus schrijft het anders: één lichaam, één Geest, één hoop, één Heere, één geloof en één doop die verwijst naar een en dezelfde inhoud. Wereldwijd. Eén boodschap die de veelvormige wereld wel aankan.

Dr. J. H. van Doleweerd is missioloog en theologisch docent. Reageren? rubriekforum@refdag.nl