Het rapport mag, gezien de voorzichtige inleidende woorden van auteur dr. A. J. Plaisier, de naam rapport eigenlijk nog niet dragen. Het is een verkenning waarin mogelijke scenario’s worden geschetst voor een krimpende kerk die in een organisatievorm zit die op termijn veel te groot is.

De PKN-scriba heeft de notitie opgebouwd in drie delen. In het eerste deel gaat hij in op de vraag waarom er een Protestantse Kerk is. In het tweede deel beschrijft hij wat voor die kerk het zogenoemde DNA bepaalt. In het laatste deel schetst dr. Plaisier in transparante lijnen een mogelijke organisatievorm voor deze kerk in de toekomst.

Het opvallendste in dit laatste deel is dat hij drie scenario’s geeft voor de 75 protestantse classes die de kerk nu kent. Bij het samenstellen van de protestantse kerkorde was er de hoop dat de classes, als regionale kerkvergaderingen, het geloofsgesprek tussen de verschillende gemeenten en flanken die de Protestantse Kerk kent een impuls zouden geven. In de praktijk blijkt dat nauwelijks het geval. Als er echter in gemeenten conflicten of problemen zijn, vervult de classis wel een belangrijke rol.

In een eerste toekomstscenario stelt dr. Plaisier voor om de classes gewoon in hun huidige vorm te laten bestaan. Een tweede mogelijkheid is de classes opnieuw in te delen. De 75 classes zouden dan vervangen kunnen worden door 8 grotere regionale vergaderingen die de naam ”regionale synode” kunnen krijgen. In een laatste scenario worden de classes helemaal afgeschaft. Allerlei taken die de classes nu vervullen, zouden dan of door de Dienstenorganisatie –het ambtenarenapparaat van de kerk– of door personen in de generale synode vervuld moeten worden. Omdat de classes ook een belangrijke rol vervullen bij het toezicht op gemeenten en predikanten zou een door de kerk aangestelde persoon veel ‘macht’ kunnen krijgen in dit soort zaken. De gedachte lijkt om in de toekomst de bevoegdheid van kerkelijke organen, die nu steeds moeilijker bemenst kunnen worden, te verschuiven naar personen die een grotere bevoegdheid krijgen vanuit de ambtelijke vergaderingen.

Ook voor de predikanten in de Protestantse Kerk gaat er de komende tijd mogelijk veel veranderen. Zo stelt de notitie voor de binding van predikanten aan gemeenten van onbepaalde tijd om te zetten naar een binding voor bepaalde tijd. Predikanten zouden in dat scenario meer „weet hebben van de onrust van de voeten van de apostelen”, aldus dr. Plaisier. Hij haast zich erbij te schrijven dat ook dit idee uitgewerkt moet worden, met inachtneming van de rechtspositie van de predikanten.

Wat de verdeling van gemeenten in wijkkerkenraden en algemene kerkenraden betreft: ook hier zal de kerk ferme veranderingen moeten doorvoeren, aldus de notitie. Zo zal in de toekomst een gemeente moeten kiezen wie van beide organen de uiteindelijke beslissingsbevoegdheid heeft: of de algemene kerkenraad, of de wijkkerkenraad.