Vooral CDA en PvdA hekelden woensdag in een debat de vermeende laksheid van de VVD-bewindsman. Vorig jaar juni tikten zij Rutte ook al op de vingers. Volgens CDA-kamerlid Algra is er sindsdien weinig vooruitgang geboekt. PvdA-kamerlid Bussemaker noemde het „zeer ernstig en zeer treurig dat we niets zijn opgeschoten.” Ook Ruttes partijgenoot Weekers was kritisch: „Het is heel zuur dat de meeste centen in Brussel blijven liggen.”

Sinds het jaar 2000 is er voor in totaal 200 miljoen euro aan subsidiegelden (voor werkgelegenheid) wegens onderuitputting weer teruggegaan naar de Europese Commissie. Tot 2006 is er via het ESF nog 1,2 miljard euro voor Nederland beschikbaar, maar het ziet ernaar uit dat ook daarvan een groot gedeelte onbesteed zal blijven.

Volgens Rutte is er wel degelijk vooruitgang geboekt, zij het onvoldoende. Hij onderstreepte dat hij gemeenten en andere instellingen niet kan dwingen ESF-geld aan te vragen. „Ik breng het paard naar de haver, maar ik kan die niet met een trechter naar binnen gieten.”

De ESF-regeling heeft een slecht imago doordat Nederland in de jaren ’90 grote bedragen aan Brussel heeft moeten terugbetalen. Het geld bleek niet volgens de ingewikkelde Europese regels besteed. Veel potentiële aanvragers zijn daardoor kopschuw geworden. Bovendien beschikken veel gemeenten nog over redelijk wat werkgelegenheidsbudgetten, zodat ze niet om ESF zitten te springen, aldus Rutte.

De staatssecretaris weigerde dan ook zich vast te leggen op „prestatieafspraken”, zoals CDA en PvdA wilden. Daarvoor zijn er in de ESF-kwestie te veel factoren die hij niet kan beïnvloeden. „Ik ga niet mijn hoofd in een strop steken”, aldus Rutte.