Een eerste blik uit het raam vrijdagochtend vroeg in Zaandam belooft al niet veel goeds: de lucht is egaal grijs. Geen zon te zien. Toch is er natuurlijk de hoop dat hij zich nog laat zien tijdens de zonsverduistering.

Om negen uur is het al druk bij Space Expo in Noordwijk. Tientallen belangstellenden volgen hier de zonsverduistering, naast leerlingen van twee schoolklassen uit de regio. Op het gras staan verschillende telescopen opgesteld. Verder krijgt iedereen een eclipsbril om veilig naar de zon te kunnen kijken.

ESA-onderzoeker Schultz heeft op satellietbeelden al gezien dat zijn thuisland, Duitsland, grotendeels onbewolkt is en dat de eclips daar dus goed te volgen zal zijn. Hij toont op zijn laptop beelden van een webcam op Spitsbergen: een zonovergoten sneeuwlandschap. Later op de ochtend zal de zonsverduistering daar totaal zijn.

Schultz is betrokken bij het Europese programma van zonobservatie met de Probasatellieten. Hij toont beelden die de Proba-2 satelliet maakte van een eclips op 29 april 2014. In Europa was die toen niet te zien. Vrijdag zag de Proba-2 bijna een totale eclips. Even na elf uur kan Schultz trots de videobeelden laten zien. De maan trekt van linksboven naar rechtsonder voor de zon langs. Op het maximum bedekt hij het zonoppervlak voor 97 procent; alleen linksonder is er nog een heel smal reepje licht te zien.

Terwijl ESA-onderzoeker Kosch­ny in jip-en-janneketaal uitlegt wat er nu precies gebeurt en waarom dit fenomeen maar twee keer per jaar is waar te nemen, gaat er opeens gejuich op. Om 10.18 is de bewolking zo dun dat de zon als een sikkel te zien is.

Waterig

De bewolking is nog zo dik dat de zon met het blote oog waargenomen kan worden; met een eclipsbril is hij niet meer te zien. Het feest duurt niet lang. Binnen een minuut onttrekt de bewolking de zonsikkel weer aan het oog. Het is verschillende toeschouwers wel gelukt een foto te maken. Op een groot scherm worden BBC-beelden getoond. Zo is de maximale eclips, die aan Noordwijk voorbijgaat, toch te zien.

Ook op andere plaatsen in het land viel het waarnemen van de zonsverduistering tegen. „Heel af en toe is er tussen de wolken door een waterig zonnetje te zien, waar inmiddels al een flinke hap uit is. Niet echt een mooie zonsverduistering”, liet een teleurgestelde Gerard Frensen aan het ANP weten vanuit Sterrenwacht Saturnus in Heerhugowaard.

Een flink aantal belangstellenden was naar de sterrenwacht gekomen om het fenomeen te zien. „Toch zeker een man of zestig”, aldus de sterrendeskundige. Ook andere sterrenwachten kregen vrijdag veel bezoekers die de zonsverduistering wilden meemaken en –indien mogelijk– via een telescoop te bekijken. Bij de Leidse Sterrewacht waren zo’n 200 mensen samengekomen om de zonsverduistering mee te maken. Daar is de afgelopen maanden een zonnekijker gebouwd. Nét voor de eclips was die klaar. De aarde, maan en de zon stonden in Nederland tussen 9.30 uur en 11.48 uur op één lijn, waardoor de zon werd bedekt door de maan. De volledige eclips was alleen te zien op de Faeröereilanden en op Spitsbergen.

www.esa.int voor eclipsbeelden van satelliet Proba-2.