Alle drie de partijen deden gisteren bij de Statenverkiezingen goede zaken. Het CDA won een zetel in Zuid-Holland, Limburg, Friesland en Flevoland. Alleen in Noord-Brabant raakten de christendemocraten een zetel kwijt, voor het CDA een gevoelige tik.

De ChristenUnie boekt in vijf provincies een zetel winst: Zuid-Holland, Utrecht, Overijssel, Groningen en Drenthe. Mogelijk krijgt de partij in Gelderland ook een extra Statenlid, maar dat was vanochtend nog onduidelijk.

Voor de SGP was er eveneens winst. In Zuid-Holland, Utrecht, Gelderland, Flevoland en Zeeland kregen de staatkundig gereformeerden er een zetel bij.

In twee provincies hadden ChristenUnie en SGP een gezamenlijke lijst. In Noord-Holland werd de ene zetel behouden, terwijl de combinatie in Noord-Brabant de in 2011 verloren zetel weer terugwon.

Dankzij de goede resultaten boeken alle drie de christelijke partijen naar verwachting op dinsdag 26 mei als de Provinciale Statenleden de Eerste Kamer kiezen 1 zetel winst. Op basis van de gegevens van vanochtend krijgt het CDA 12, de ChristenUnie 3 en de SGP 2 senatoren. De twaalfde zetel van het CDA kan vervallen als GroenLinks zijn reststemmen aan de Partij voor de Dieren geeft. Dan krijgt de partij van Thieme er een zetel bij ten koste van het CDA.

Groene provincies

Vier provincies kleuren sinds gisteren weer groen. Het CDA werd in Friesland, Overijssel, Limburg en Zeeland de grootste partij. Nadat vanmorgen rond halftwaalf de voorlopige uitslagen bekend waren, op één gemeente na (Uitgeest), bleek het CDA in absolute aantallen overigens 100.704 stemmen minder te hebben behaald dan de 840.142 in 2011. Dat het verlies aan stemmen zich dit jaar voor het CDA niet vertaalt in een verlies aan zetels komt mede doordat de opkomst dit jaar lager is dan in 2011.

Opvallend is dat het verlies van het CDA in nogal wat gemeenten gepaard gaat met een stevige winst voor ChristenUnie en SGP. Dit deed zich onder meer voor in Ede, Barneveld, Katwijk, Apeldoorn, Veenendaal en Molenwaard. Wat daarbij een rol kan spelen is dat het CDA zich in ethische kwesties zoals de koopzondagen minder duidelijk opstelt. Voor kiezers kan dat reden zijn om ChristenUnie of SGP te stemmen, omdat deze een duidelijker principieel profiel hebben.

Bovendien koos in het verleden een groep mensen met een orthodox-protestantse achtergrond nogal eens voor het CDA omdat deze partij regeringsverantwoordelijkheid droeg en daarmee een grotere vinger in de pap had. Ook dat beeld is gewijzigd nu CU en SGP, mede door hun constructieve houding ten opzichte van het kabinet, laten zien ook bestuurlijke verantwoordelijkheid te willen nemen.

Het grootste verlies leed het CDA in Ede (-2688), Barneveld (-1715), Eindhoven (-1538), Maasdriel (-1527) en Apeldoorn (-1390). Winst boekte de partij in Súdwest Friesland (1509), Almere (1333), Groningen (840), Leeuwarden (635), Kerkrade (474) en Eijsden (463).

Positief voor het CDA is ook dat het gisteren behaalde stemmenaantal hoger ligt dan dat bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2012, toen de christendemocraten 801.620 stemmen behaalden. Dit aantal ligt mede door de lage opkomst wel onder dat van de gemeenteraadsverkiezingen van vorig jaar. De christendemocraten sleepten toen 987.835 stemmen in de wacht. Betrekken we de cijfers van de Statenverkiezingen van 2007 erbij, dan blijkt dat de partij van Buma nog een lange weg te gaan heeft. In 2007 stemden nog 1.412.856 kiezers CDA.

Thuisblijvers

Bij de ChristenUnie ging de zetelwinst anders dan bij het CDA wel gepaard met stemmenwinst. Ten opzichte van vier jaar geleden kreeg de partij er 14.455 stemmen bij, waardoor het totaalaantal stemmen uitkwam op 242.493. In feite was de winst nog groter omdat de CU nu niet meedeed in Limburg, waar zij in 2001 3093 stemmen behaalde.

Tegenover een stemmenverlies in 65 gemeenten stond een winst in 173 plaatsen. De grootste winst boekte de CU in Utrecht (793), gevolgd door Barneveld (741). Grootste dalers zijn Hellendoorn (-257) en Rotterdam (-168).

Ook bij de SGP gingen zetelwinst en stemmenwinst hand in hand. De partij pluste met 17.777 extra stemmen ten opzichte van 2011 naar 170.218 stemmen. In het oog springende winsten waren er voor de partij in Ede (1525), Barneveld (681), Katwijk (551) en Goeree-Overflakkee (534). Qua stemmenaantal verloor de partij licht in Westland, Urk, Wijk bij Duurstede en Vlissingen.

Overigens geldt zowel voor CU als voor SGP dat de stemmenwinst van beide gisteren nog hoger had kunnen uitvallen als de kiezers die bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2012 CU of SGP stemden dat gisteren weer zouden hebben gedaan in de provincies waar CU en SGP met een zelfstandige lijst uitkwamen. In 2012 behaalde de CU in deze provincies namelijk ruim 258.000 stemmen, zo’n 16.000 meer dan gisteren en de SGP zo’n 178.000; ruim 8000 meer. Dus ook deze partijen hadden last van thuisblijvers.