Prof. dr. Marc de Vries reageert in RD 12-3 op een artikel in gratis dagblad Metro waarin staat dat studenten door digitaal onderwijs meer betrokken zijn bij het leerproces. Hij schetst eerst de ontwikkelingen aan de TU Delft, waar online cursussen als paddenstoelen uit de grond schieten. Dan beschrijft hij een ”prachtig” filmpje van techniekfilosoof Langdon Winner, die het aanbod van online cursussen cynisch vergelijkt met een geldautomaat waaruit je automatisch aan de hand van ingeleverde antwoorden en opdrachten certificaten en diploma’s ontvangt. Vervolgens vraagt De Vries zich hypothetisch af of de Heere Jezus ook online leren ingezet zou hebben om Zijn discipelen te vormen. Ten slotte stelt hij dat het bekijken van een opgenomen college of preek niet te vergelijken is met het lijfelijk aanwezig zijn in de gemeenschap van mensen. „We moeten de grote beloften van online leren met een gezonde portie twijfel benaderen, pas dan zijn we goed in staat om de werkelijke winst daar uit te halen”, besluit De Vries.

Wij hebben geen behoefte om het desbetreffende artikel uit Metro te verdedigen. Daarnaast kunnen we ons ook vinden in de voorzichtige grondhouding van De Vries richting grote en nieuwe beloften van online onderwijs. Maar we misten in zijn betoog een breder perspectief waarin online leren een betekenisvolle plaats kan krijgen. Waar blijft bij hem de „werkelijke winst” waar hij zelf over spreekt?

Blended learning

De digitale leeromgeving, waarin online leren plaatsvindt, is geen losstaand technisch speeltje dat overeenkomstig de metafoor van een geldautomaat kennis van A naar B verplaatst. In dit geval van een docent via een computer naar de hersenen van de lerende. Nee, het is een geavanceerd stukje gereedschap dat net als het bordkrijtje goed of slecht gebruikt kan worden in de handen van mensen. Bijvoorbeeld om de inhoud van een klassikale les niet via krijtletters, maar door middel van samengevatte videobeelden, online opdrachten, evaluaties of een discussieforum na afloop voor (afwezige) studenten alsnog beschikbaar te stellen. Of om reflectie en verdieping op gang te brengen!

Het gaat ook bij online leren om het interactieve contact tussen docent en lerende en tussen lerenden onderling. Veel docenten die studenten voornamelijk digitaal ontmoeten, geven aan dat het contact met digitale afstandsstudenten intensiever is dan met de studenten die in groepen stilzwijgend hun weg gaan. De online student kan niet om het discussieforum heen! Dit is een heel verschil met het genoemde voorbeeld van het louter kijken naar opnamen van kerkdiensten.

De ideale formule voor digitaal onderwijs is een mix van online leren en klassikale ontmoetingen, het zogeheten ”blended learning”. Blended learning geeft de enorme mogelijkheid om studenten die niet in staat zijn de gewone lessen bij te wonen (vanwege afstand, werk of andere verplichtingen), alsnog te laten participeren. Daarnaast bezoeken ze regelmatig de school voor bijzondere opdrachten, examens en voor de noodzakelijke onderlinge contacten.

Geen luxe

Het leven van de Heere Jezus en Zijn omgang met de discipelen is niet als enige model te gebruiken voor het onderwijs in 2015. We kunnen ook naar Paulus kijken. Hij bezocht de zendingsgemeenten en bleef hen begeleiden via afstandsonderwijs (zijn zendbrieven), tot zijn volgende bezoek. Dankzij dat afstandsonderwijs met reacties op de plaatselijke situatie hebben wij zo veel brieven in het Nieuwe Testament.

Vanuit NET Foundation maken we ook gebruik van online leren. Niet om daarmee in eenrichtingsverkeer technische kunstjes te doen, maar als gereedschap in de handen van docenten en studenten die elkaar niet dagelijks kunnen ontmoeten. Digitaal afstandsonderwijs is in deze situatie geen luxe, maar een geweldige mogelijkheid om veel meer te doen dan vroeger mogelijk was. Duizenden voorgangers en evangelisten in afgelegen gebieden ontvangen nu online onderwijs en kunnen zo ook hun vragen stellen. Tevens komen zij op afgesproken tijden bij elkaar voor onderlinge ontmoeting en geestelijke verdieping. De techniek is niet neutraal, maar kan hier ook ten goede ingezet worden!

De auteurs zijn respectievelijk bestuurslid en directeur van NET Foundation, een stichting die zich ten doel stelt om via (blended) online learning voorgangers en kerkleden in gesloten landen en afgelegen gebieden toe te rusten voor het werk in Gods Koninkrijk.