In RD 6-2 betoogde de christelijke gereformeerde ds. J. Groenleer dat de visie van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV) op de verhouding van kerk en Israël vragen oproept voor de eenheid met de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK). De reactie van de vrijgemaakt gereformeerde synodepreses ds. P. L. Voorberg op dit signaal in RD 14-2 is al net zo onbegrijpelijk als het besluit zelf van de generale synode van de GKV om geen deputaatschap kerk en Israël in te stellen (een beslissing die door dr. Erik de Boer eerder al „verbijsterend” werd genoemd). We begrijpen namelijk dat hij een nieuwe manier heeft bedacht om het aantal deputaatschappen in de GKV te verminderen: overal waar de CGK al deputaten voor hebben, hoeven de GKV die niet meer te faciliteren. Dan kunnnen de GKV mooi andere prioriteiten stellen. En dat is dan vooral ook te beschouwen als een blijk van vertrouwen in elkaar.

Iedereen die geen vreemdeling in Jeruzalem is, begrijpt dat de voorzitter hier een drogreden gebruikt om gewoon een slecht onderbouwd besluit van zijn synode nog iets te rechtvaardigen. Want als de CGK al, bijvoorbeeld, een deputaatschap kerkelijke eenheid hebben, hoeven de GKV er dan maar geen meer te benoemen? Of voor de zaken rond kerk en overheid? Bij liturgie en eredienst? Natuurlijk niet. Een serieus gesprek, gericht op mogelijke samenwerking, vraagt er juist om dat je op een gelijkwaardig niveau met elkaar kunt spreken. Daarvoor is van twee kanten een deputaatschap nodig.

Als Yachad, de organisatie die namens de gkv van Ommen-West de liefde en belangstelling in de GKV voor de Evangelieverkondiging onder het Joodse volk probeert te bevorderen, hadden we dan ook graag wat meer vertrouwen gekregen van de generale synode in ons met redenen omklede voorstel om wel een deputaatschap kerk en Israël in het leven te roepen. Juist om dat te bereiken wat ds. Voorberg (blijkbaar nu) wil: samenwerken.

Porseleinkast

Momenteel zijn we met een afvaardiging van Yachad in Israël, en hebben daar onder anderen gesproken met ds. Aart Brons, die namens het Centrum voor Israëlstudies (CIS) consulent is: een aanspreekpunt voor de Joden in Israël namens een aantal kerken uit Nederland. Wat zou het mooi en waardevol zijn, als hij dat ook voor de GKV zou zijn! Mede met het oog daarop hadden we graag een deputaatschap kerk en Israël gehad, een gremium dat namens het kerkverband kan participeren in (bijvoorbeeld) het CIS. Voorlopig lijkt die weg nu, helaas, afgesloten, al willen we als Yachad, samen met de kerk van Ommen-West nagaan, of er misschien een samenwerkingsverband van losse kerken mogelijk is dat dit werk alsnog gaat oppakken.

Het gesprek met ds. Brons heeft ons nogmaals duidelijk gemaakt hoeveel kansen hier liggen. Maar ook hoe gevoelig de omgang met Joden ligt, hoeveel wijsheid en invoelingsvermogen er nodig is om weer iets van vertrouwen terug te winnen. En het is prachtig om te zien hoe ds. Brons daar met zijn manier van werken (luisteren, dienen, getuigen) in slaagt. Maar hij, en wij met hem, stellen vast dat onder de paraplu van het deputaatschap voor zending, Mission, de synode weliswaar met de mond belijdt dat er recht gedaan moet worden aan de eigen kenmerken van het volk waaronder gewerkt wordt, maar vervolgens met opmerkingen over zending en de Holocaust zich niet tactisch opstelt.

Wat in jaren met liefde en toewijding is opgebouwd, is dan in één klap weer afgebroken. Dat 
is het levende bewijs voor de stelling dat een deputaatschap kerk en Israël in de GKV noodzakelijk is.

Heel goed voelt ds. Groenleer aan dat er echt een andere visie op het oude verbondsvolk achter dit besluit van de GKV-synode zit. Zijn opinieartikel was daarom volkomen terecht. Uiteraard telt uiteindelijk alleen het besluit dat de synode nam. Maar als er een stenografisch verslag of een geluidsopname zou zijn van de beide keren dat de synode over dit voorstel sprak, dan zou daaruit moeiteloos te bewijzen zijn dat binnen de GKV de vervangingsleer nog altijd wel degelijk een rol speelt.

Het Joodse volk heeft geen bijzondere plaats meer: hoe je het ook wendt of keert, dat signaal heeft de generale synode van de GKV duidelijk afgegeven. En het is terecht dat de CGK daar zo hun vragen bij hebben. En met het antwoord dat ds. Voorberg heeft gegeven, komt hij ook wat ons betreft niet weg.

De auteur is voorzitter van Yachad, de organisatie binnen de GKV voor ondersteuning van de Evangelieverkondiging onder het Joodse volk. Hij schreef dit artikel mede namens ds. Joop Krijtenburg en Inge Rozema.