Oppositie Rusland heeft het moeilijk vandaag
MOSKOU. Door het conflict rond Oekraïne en de economische crisis moet de Russische oppositie zich opnieuw uitvinden. Voorlopig heeft ze het nakijken. Een protestdemonstratie morgen moet het begin zijn van de weg omhoog.
De sfeer is ontspannen bij Cloud Team, een Moskous bedrijf dat spelletjes als apps op mobiele telefoons bedenkt. Een jongen trekt zich op aan een fitnessapparaat, terwijl zijn collega’s doorwerken. Er wordt volop gelachen. Ze merken weinig van de economische crisis in Rusland. Het bedrijf staat er goed voor. Vooral omdat er zaken worden gedaan met het buitenland, zegt de 25-jarige Ivan Sebedasj vanuit een luie stoel.
Sebedasj en zijn collega’s werken op Krasny Oktjabr, het terrein van een voormalige chocoladefabriek in het centrum van Moskou, waar jongeren en creatievelingen in cafés achter hun laptop zitten en zomers de dakterrassen bezetten. Vanaf plekken als Krasny Oktjabr ontstond de onvrede over mogelijke fraude tijdens de parlements- en presidentsverkiezingen in de winter van 2011-2012. Dat uitte zich in protesten van ruim 100.000 deelnemers in de Russische hoofdstad.
Dat was toen. Zulke aantallen haalt de oppositie nu niet meer. Het gebrek aan verandering en de celstraffen vanwege rellen tijdens een protest in mei 2012 hebben het enthousiasme getemperd. Nu strijdt de Russische oppositie in een nieuwe tijd. Met een doorsijpelende economische crisis en een oorlog in buurland Oekraïne.
Provincie
De oppositie moet inspelen op deze ontwikkelingen. Dat valt niet mee, merkt Sebedasj, die soms demonstraties bezoekt. „Je zou zeggen dat de oppositie hiervan moet profiteren. Maar vooralsnog wint de boodschap van het Kremlin dat we nu moeten lijden en dat het daarna beter gaat.”
Zijn collega Anton Losman (29) komt erbij zitten en zegt: „Veel mensen, zeker in de provincie, noemen de crises tijdens de jaren negentig zwaarder. Die hebben we ook overleefd, is bij hen de gedachte. En, de Russische inlijving van de Krim vorig jaar is belangrijker dan een economische crisis.”
Terwijl de economie vastloopt, kan president Vladimir Poetin rekenen op goede cijfers. Ruim 80 procent van de Russische bevolking steunt zijn beleid, zo wijzen peilingen uit. Poetin heeft voorspeld dat de economische crisis twee jaar duurt en dat daarna de olieprijs, waar de Russische economie sterk van afhangt, weer stijgt. Hij speelt in op het patriottische gevoel: met z’n allen doorbijten en laten zien dat Rusland een groot en sterk land is.
De annexatie van de Krim en de oorlog in Oost-Oekraïne met de daarbij behorende confrontatie met het Westen zorgen ervoor dat de rijen in Rusland zich sluiten. De overheid speelt daarop in met anti-Maidanprotesten, zoals eerder deze maand in Moskou, waar 35.000 mensen op afkwamen. Bedenk goed wat de gevolgen zijn van een revolutie als die op het Maidanplein in de Oekraïense hoofdstad Kiev vorig jaar, luidt de mantra. Zoiets stort het land in chaos en oorlog. In deze versie van het verhaal is Poetin het symbool van stabiliteit. „Het Kremlin is bang voor elke verandering waardoor het de macht kan verliezen”, verklaart de 32-jarige Nikolaj Ljaskin, een vooraanstaande opposant, in een Moskouse bar de strategie.
Rond Oekraïne valt er voor de oppositie weinig te scoren. Oppositieleider Aleksej Navalny zegt zich als president –mocht hij dat worden– neer te zullen leggen bij de Russische annexatie van de Krim, zo liet hij in een interview weten. Daarop betichtte oud-schaker Garry Kasparov hem van populisme, omdat de Russen de inlijving van de Krim steunen.
Referendum
Ljaskin, medeopposant van Navalny, verdedigt de oppositieleider. „Navalny kijkt naar de huidige feiten op de Krim. Die moeten we oplossen door een eerlijk referendum aan de bewoners voor te leggen met de vraag wat zij willen.”
„Dit is het enige punt waarop ik het niet met Navalny eens ben”, zegt Ilja Ivanov (33) thuis. „Je kunt niet in weerwil van internationale afspraken met geweld een gebied innemen.”
Ivanov is demonstrant van het eerste uur en bezoekt elk protest. Ondanks de botsing tussen Navalny –die eerder deze maand een celstraf van vijftien dagen kreeg– en Kasparov leidt het thema Oekraïne niet tot verdeeldheid binnen de oppositie, meent Ivanov. Andere thema’s zijn volgens hem belangrijker, zoals de economie en corruptie. Die moeten de oppositie nieuwe kansen bieden. Ivanov hoopt op een eerste stap tijdens de Mars van de Lente morgen, die gepaard gaat met sociaaleconomische eisen en de roep om een einde aan de oorlog in Oekraïne.
Die mars is een begin, vindt ook Ljaskin. Maar het is nu nog te pril voor verandering. Pas in de herfst is de tijd daar rijp voor, verwacht hij. „Dan merken mensen dat de economische crisis niet zomaar voorbijgaat.”
Dit is het derde deel in een serie over één jaar Krimcrisis.
