Koningshuis Jordanië heeft oude papieren
Koning Abdullah van Jordanië is een leider. Dat liet hij eerder deze maand weer zien toen zijn troepen de aanval openden op IS-strijders nadat duidelijk was geworden dat IS een Jordaanse piloot levend had verbrand. Zijn vrouw, koningin Rania, liep vooraan in een protestmars tegen het IS-geweld. Wie zijn de Jordaanse koning en koningin?
Toen in 2011 een storm van revoluties over het Midden-Oosten trok, sneuvelde van Tunesië in het westen tot Jemen in het oosten het ene na het andere Arabische regime. Opvallend was dat in de maalstroom van de politieke onrust van 2011 een aantal Arabische republieken volledig ontwricht raakte, terwijl de Arabische monarchieën in de luwte leken te blijven. De monarchieën bleken stabieler te zijn omdat ze dieper geworteld waren in de samenlevingen die ze regeerden. In de Arabische wereld liggen politiek en religie steeds in elkaars verlengde, wat in de praktijk betekent dat de religieuze legitimiteit van een heerser of vorst in verregaande mate de standvastigheid van zijn troon bepaalt.
Geen enkele monarchie in de Arabische wereld is zo sterk geworteld in de islamitische geschiedenis als het Hasjemitisch Koninkrijk Jordanië. Volgens de islamitische genealogie komt de Bani (”stam”) Hasjem voort uit de Quraysh, waar de profeet Mohammed zelf toe behoorde. En via Ismaël loopt de lijn van deze stam terug tot de aartsvader Abraham, die volgens de islamitische overlevering een profeet was.
Verder was er Fatima, de lievelingsdochter van de profeet Mohammed, die met haar neef Ali zou trouwen, die later de vierde islamitische kalief zou worden. Uit dit huwelijk werden Hassan en Hussein geboren, en in de islamitische traditie worden de afstammelingen van deze Hassan ”sharifs” genoemd, wat ”edelen” betekent.
Uit deze lijn van sharifs komen de Jordaanse Hasjemieten voort. Deze Hasjemieten bestuurden als sharifs bijna duizend jaar de regio van de Hijaz op het Arabische schiereiland, waar zich ook de twee voor de islam heilige steden Mekka en Medina bevinden.
Tragische persoon
In het jaar 1916 riep sharif Hussein van de Hijaz de jihad uit tegen de Osmaanse sultan. In Europa staan deze jaren bekend als het tijdperk van de Eerste Wereldoorlog, maar in het Midden-Oosten waren het de jaren van de grote Arabische revolutie. Tien jaar later echter zou sharif Hussein uit de Hijaz verdreven worden door de al-Saudstam, die hier vervolgens het huidige Saudi-Arabië stichtte.
In de lange en glorieuze geschiedenis van de Hasjemieten wisselden periodes van voor- en tegenspoed elkaar af en sharif Hussein van de Hijaz zou de geschiedenis ingaan als een van de meest tragische persoonlijkheden van de twintigste eeuw.
De troon van de Hasjemieten zou echter voortleven in het Emiraat Transjordanië, dat in 1921 door de Britten werd gesticht en dat na de onafhankelijkheid in 1946 het Hasjemitisch Koninkrijk Jordanië werd. Het oude adellijke geslacht van de Hasjemieten dat afstamming kan claimen van de profeet Mohammed zelf kwam zo in de twintigste eeuw aan de oorsprong te staan van een nieuwe en moderne natiestaat.
Aanslag Jeruzalem
Abdullah, de zoon van sharif Hussein, werd de eerste koning van Jordanië, maar ook zijn leven werd overschaduwd door tragiek. Op 20 juli 1951 werd koning Abdullah vermoord terwijl hij in de al-Aqsamoskee in Jeruzalem in gebed verzonken was.
Hij had die dag zijn kleinzoon Hussein bij zich, die de vader was van de huidige Jordaanse vorst Abdullah. Ook op Hussein werd in de al-Aqsamoskee een kogel afgevuurd, maar op bijna miraculeuze wijze ketste deze kogel af op een medaille die hij droeg.
Hussein werd mei 1953 ingehuldigd als nieuwe koning van Jordanië nadat zijn vader wegens ziekte afstand had moeten doen van de troon. Koning Hussein zou de geschiedenis ingaan als een groot vorst. Toen hij op 9 februari 1999 stierf, rouwde niet alleen Jordanië maar treurde de hele wereld. Op zijn begrafenis waren ontroerende en indrukwekkende taferelen te zien. Vier Amerikaanse presidenten, tal van Arabische leiders en vertegenwoordigers uit Israël, waarmee koning Hussein in 1994 een vredesverdrag had gesloten, begeleidden gezamenlijk de vorst naar zijn laatste rustplaats. Tot op de dag van vandaag is er waarschijnlijk geen huis in Jordanië waar de foto van koning Hussein ontbreekt.
Koning Hussein was er tijdens zijn leven in geslaagd het hart van zijn onderdanen te veroveren, waardoor hij de monarchie steviger verankerd had. Hij werd opgevolgd door zijn oudste zoon Abdullah, die op dat moment 37 jaar was en die de zware taak op zijn schouders kreeg gelegd om zijn uiterst geliefde vader te evenaren.
Militaire opleiding
Koning Hussein was vier keer getrouwd geweest en Abdullah werd geboren uit het tweede huwelijk –in 1961– van koning Hussein met de Britse Antoinette Avril Gardiner, die na haar bekering tot de islam prinses Muna al-Hussein werd. Prinses Muna was de dochter van een Britse legerofficier en had een groot deel van haar jeugd in Maleisië doorgebracht.
Abdullah kreeg van zijn vader een opvoeding waarin militaire training centraal stond. Hij werd luitenant in het Britse leger en na zijn terugkeer uit Engeland werd deze militaire educatie voortgezet in het Jordaanse leger en de Jordaanse luchtmacht. Een jaar voor zijn troonsbestijging werd hij in 1998 tot generaal benoemd. Door de vooruitziende blik van zijn vader Hussein werd koning Abdullah, die tevens generaal en piloot is, goed voorbereid op zijn huidige taak als een leider die het voortouw heeft genomen in de strijd tegen de Islamitische Staat (IS).
Strijd
De in 1999 overleden koning Hussein won wereldwijd respect door zijn voortdurende pogingen om het conflict tussen de Arabieren en Israël op vreedzame wijze te beëindigen. Jordanië was ongevraagd in de vuurlinie van deze strijd terechtgekomen. Even ongevraagd werd de huidige vorst Abdullah plotseling een leidinggevende rol toebedeeld in de strijd tegen de Islamitische Staat. De media-aandacht gaat hierbij uiteraard vooral uit naar de militaire acties van de Jordaanse luchtmacht.
De Hasjemitische monarchie in Jordanië vormt echter ook op theologisch gebied een vijand en uitdaging voor IS. De terreurbeweging claimt de correcte vorm van de islam te vertegenwoordigen, maar ziet zich hierbij geconfronteerd met de Hasjemieten, die hun lange geschiedenis kunnen terugvoeren tot op de profeet Mohammed zelf. Door deze oorlog tegen IS kwam de Hasjemitische dynastie in Jordanië wereldwijd in de belangstelling te staan. Jordaniërs zijn hier bijzonder trots op.
Koningin Rania zorgt voor samenbinding
De Hasjemitische monarchie bewees in de loop der jaren dat ze een stabiliserende factor was in Jordanië, dat soms op een eiland lijkt in een zee van instabiliteit. Het land zucht momenteel onder de zware economische last van ruim 1 miljoen Syrische vluchtelingen, maar de Arabisch-Israëlische oorlogen van 1948 en 1967 hadden reeds miljoenen Palestijnen naar Jordanië gebracht. Het was onvermijdelijk dat dit in Jordanië tot interne spanningen zou leiden.
In dit verband lijkt de huwelijkspartner van koning Abdullah een goede keuze te zijn geweest. In 1993 trouwde hij met de Palestijnse Rania al-Yassin, die in Koeweit werd geboren. Hun romance was stormachtig en volgens ingewijden was het liefde op het eerste gezicht geweest. De twee hebben het nog steeds goed met elkaar, zoals ook blijkt uit de tweets van de koningin over haar man.
Januari 1993 ontmoetten ze elkaar voor het eerst tijdens een diner. Twee maanden later zou toen nog prins Abdullah haar reeds ten huwelijk vragen en in juli van datzelfde jaar vond de trouwceremonie plaats.
Door dit huwelijk met de van origine Palestijnse Rania werd het voor de miljoenen in Jordanië verblijvende Palestijnen gemakkelijker om zich met de Hasjemitische dynastie te identificeren. Het koningspaar symboliseert de twee belangrijkste bevolkingsgroepen in het Jordaanse koninkrijk.
Sinds haar huwelijk is koningin Rania vooral actief op het gebied van onderwijs en jeugdzorg. Zij deelt de passie van haar echtgenoot voor interreligieuze initiatieven. Koning Abdullah spreekt voortdurend over het belang van de christelijke presentie in het Midden-Oosten. De koning heeft grote affiniteit met het christendom, wat waarschijnlijk mede verklaard wordt door het feit dat hij de enige vorst in de Arabische wereld is die een moeder heeft die als christen werd geboren.
Kroonprins spreekt vloeiend Hebreeuws
Koning Abdullah en koningin Rania kregen twee zonen en twee dochters. Hun oudste zoon, die de eerste is in de lijn van troonsopvolging, werd naar zijn grootvader Hussein genoemd. Sinds 2009 mag hij de titel kroonprins dragen. Een interessant detail is dat kroonprins Hussein behalve Arabisch en Engels ook vloeiend Hebreeuws spreekt. De kroonprins studeert momenteel politieke wetenschappen aan de Georgetown University in de Amerikaanse hoofdstad Washington, waar ook zijn oudste zus Iman studeert.
De twee andere kinderen van koning Abdullah en koningin Rania zijn de 15-jarige prinses Salma en prins Hashem, die in 2005 werd geboren en die zijn verjaardag op dezelfde dag viert als zijn vader.
Raghadanpaleis
Het belangrijkste koninklijke paleis ligt op een heuvel die uitkijkt over de Jordaanse hoofdstad Amman. Het wordt het Raghadanpaleis genoemd. Deze naam is afgeleid van een Arabisch woord dat ”prettig en goed leven” betekent. De eerste Jordaanse koning Abdullah –niet te verwarren met de huidige vorst– gaf in 1924 opdracht tot de bouw van dit paleis en liet hiervoor bouwlieden uit Damascus, Jeruzalem en Nablus komen.
De stad Jeruzalem heeft voor de Hasjemieten grote emotionele waarde omdat de Jordaanse vorsten de titel van ”beschermheer van de Heilige Plaatsen in Jeruzalem” dragen. Dit betreft zowel de islamitische als christelijke heiligdommen.
De koning heeft de beschikking over nog een aantal paleizen in Jordanië.
