Naar aanleiding van een voorstel van de SGP heeft de Tweede Kamer onlangs besloten om het onderzoek naar suïcide een impuls te geven. Er is hiervoor 1 miljoen euro beschikbaar gesteld. Dat is niet overbodig, want na ruim twee decennia van dalende suïcidecijfers in Nederland is er sinds 2008 weer een sterke stijging zichtbaar. Momenteel overlijden er meer mensen door suïcide dan door een verkeersongeval. Deze stijging kan mogelijk toegeschreven worden aan de economische crisis en vooral de daardoor toegenomen werkloosheid.

Nu is het zo dat uit wereldwijd onderzoek duidelijk blijkt dat religieuze betrokkenheid beschermt tegen suïcide. Ook in de Multidisciplinaire Richtlijn Suïcidaliteit wordt dit genoemd. Hoe dit effect tot stand komt, is nog nauwelijks wetenschappelijk onderzocht. Belangrijk zijn mogelijk de sociale inbedding door het participeren in een kerk of geloofsgemeenschap en de morele bezwaren tegen suïcide. Ook geven godsdienstige overtuigingen meer houvast bij de zingevingsvragen die bij ernstig lijden ontstaan. Suïcide kan gezien worden als een resultante (gevolg) van een mislukken van zingeving en een gebrek aan perspectief en hoop.

De motie van Van der Staaij en anderen benoemt vooral biologische factoren in de diagnose en de behandeling van suïcidaliteit. Maar in de zoektocht naar een goede diagnostiek en behandeling van suïcidaliteit moet breder worden gekeken dan alleen het biologische niveau. Behalve de psychologische en de sociale kant verdient ook de invloed van geloven aandacht in het onderzoek. Dat is voor Eleos een reden om diverse onderzoeksprojecten rond deze thematiek te starten.

Aanknopingspunten

Wanneer duidelijk wordt hoe godsdienstige betrokkenheid beschermt tegen suïcide kan dit richting geven aan de diagnostiek en behandeling van suïcidaliteit. Waarom beschermt geloof tegen suïcide? Kan iemands sociale inbedding vergroot worden? Biedt geloof aanknopingspunten om zingeving te vinden in situaties van langdurig (psychisch) lijden? Zijn deze aanknopingspunten ook toegankelijk voor niet-religieus actieve mensen? En op biologisch niveau, voor wie de werkelijkheid langs deze weg wil kennen: wat doen religieuze gebruiken met het (suïcidale) brein?

Met name rond de (bevindelijk) gereformeerde geloofsgroep bestaat verder zowel in populaire als wetenschappelijke literatuur de opvatting dat daarin juist vaker suïcide wordt gepleegd. Dit zou dan veroorzaakt worden door het benadrukken van de zondigheid van de mens. Is dit zo? Er zijn ook aanwijzingen dat dit juist niet het geval is. Als er minder vaak suïcide plaatsvindt, is dit dan enkel door de overtuiging dat God het niet toestaat om ons eigen leven te nemen? Of zijn er andere factoren? Zijn er daarbij factoren die universeel verkrijgbaar zijn en dus ook voor mensen die niet tot de genoemde geloofsgroep behoren, kunnen worden benut? Ook hiernaar wordt binnen Eleos onderzoek gedaan.

Perspectief

Dit laatste raakt weer aan een breder vraagstuk. Zestig procent van de inwoners van ons land bevindt zich ergens tussen godsgeloof en ongeloof. Kerken en andere geïnstitutionaliseerde religieuze verbanden krimpen steeds verder. Vele mensen zijn op zoek naar nieuwe vormen van zingeving. Maar beschermen deze vormen net zo goed tegen suïcide?

Feit is dat je over het algemeen gelukkiger bent als je religieus betrokken bent. Ook kun je dan beter met stress en schokkende levensgebeurtenissen omgaan. Het zou mooi zijn als er meer zicht komt op het hoe en waarom van deze uitwerking van religie, door meer onderzoek. Op deze manier kunnen mensen die kampen met suïcidaliteit en hun naasten, therapeuten, pastores en de maatschappij gericht geholpen worden in hun zoektocht naar hoe ze moeten omgaan met suïcidaliteit. Zo kan religie een perspectief aandragen dat groter is dan alleen het biologische.

Kortom: onderzoek naar suïcidaliteit kan niet zonder onderzoek naar de invloed van religieuze betrokkenheid.

De auteurs zijn respectievelijk psychiater en klinisch psycholoog in opleiding bij Eleos, en rector van het Kennisinstituut Christelijke GGZ van Eleos en De Hoop.