De hervormde begraafplaats Oud-Kralingen in Rotterdam is meer dan 800 jaar oud. Met ruim 10.000 graven is het de grootste particuliere begraafplaats van Nederland. Jaarlijks vinden er meer dan 400 begrafenissen plaats, meer dan elke dag één. Het graf zegt nooit: Het is genoeg.

Bij de aula, aan het einde van de lange en kaarsrechte oprijlaan, staan zwarte auto’s. Er wordt iemand ter aarde besteld. De tijd ging over in de eeuwigheid. Verward en hulpeloos staan nabestaanden, vrienden en bekenden op de stoep van de ontvangstruimte, in afwachting van een woord van troost. Hier worden herinneringen definitief geschiedenis.

Vlak bij de aula wordt een mausoleum omgebouwd tot een colombarium. De oude grafkapel krijgt een urnenkelder, met 150 plaatsen. „Gereed eind 2014.” Daarachter ligt een groot familiegraf, met plaats voor twaalf. Vlakbij staat op een steen de tekst: „Wat zoekt gij de levenden bij de doden?”

Van der Groe

Op deze plaats lag lang geleden het dorp Kralingen. In de achttiende eeuw liep het dorp door het weggraven van veen langzaam maar zeker leeg. Omdat er toch geen mensen meer woonden, werd de kerk in 1844 gesloopt. Het was de kerk van Theodorus van der Groe, predikant te Kralingen. Restanten van de muren bleven op ruim een meter hoogte staan.

Binnen de muren werden grafkelders ingericht. Daar moet ook het graf van Van der Groe liggen, die in de kerk werd begraven. Geen mens kan zijn rustplaats nog precies aanwijzen.

Op het oudste deel van de begraafplaats liggen de graven her en der verspreid, schijnbaar zonder enige orde. Op veel stenen staan dierbare teksten en stamelende spreuken: „De Heer is mijn herder.” „Gez. 323:8.” „They made a lovely home.” Sommige opschriften zijn zo lang dat ze nauwelijks op een zerk passen.

De tijd doet zijn werk. Zerken staan scheef, graven zijn verzakt, verborgen onder gevallen blad. Hier een bank langs een pad van grind, een bloem, een vaas, een foto. Daar een kruiwagen, met een hark en een bezem erin. „In Christus ontslapen”, staat ergens. En: „Jij bent gekend, in Gods trouw geborgen.”

Op een net gedicht graf staat nog niets. Alleen een nummer. Op het zand ligt een bosje bloemen, met een briefje in plastic verpakt. Daarop heeft iemand geschreven: „Daar boven juicht een grote schaar, van kinderen voor Gods troon.”

Oud-Kralingen ligt op veen. Hier en daar verzakt de bodem. Een gedeelte wordt opgehoogd. Er moet zand bij. Sommige bomen en struiken worden gerooid. Herbeplanting komt ervoor in de plaats.

Kinderen Gods

John Mastenbroek kent Oud-Kralingen, kende ook velen die hier ter aarde werden besteld. „Dit is wel een vet kerkhof genoemd, omdat er zo veel kinderen des Heeren begraven liggen.”

Moeiteloos somt Mastenbroek op: „Hier liggen de predikanten H. Vlot van het Hervormd Lokaal in Capelle aan den IJssel, en P. Beekhuis, en ds. J. Baaijens naast zijn dochter Ria, en vrouw De Bruin-Bout, Dien van Opijnen, Neeltje Bock-Koster, het echtpaar Neeleman-Buitelaar, hij was ouderling. En ouderling Krijn Weijers, het echtpaar Karels-de Geus, en Freek van Holten, secretaris van de Spaanse Evangelische Zending. Al in mijn kinderjaren heb ik gezien hoeveel kinderen Gods er begraven werden, soms wel met meer dan één predikant erbij.”

De ouders van Mastenbroek ligt er ook. „Mijn vader werd begraven op 5 februari 1980. Ds. K. de Gier, rector van de Theologische School aan de Boezemsingel, zei die ochtend spontaan tegen zijn studenten: „Jongens, we sluiten de school vanmiddag, want we gaan allemaal naar de begrafenis van Mastenbroek.””

Op Oud-Kralingen bevindt zich ook het graf van burgemeester mr. G. E. van Walsem. Mastenbroek: „Hij had dezelfde kist als mijn vader, met aan weerszijden een zogenaamde doorlopende handgreep, een soort leuning, zeg maar. Van Walsem was voorheen lid van de Partij van de Arbeid, maar hij was ook ouderling in de hervormde gemeente. Ik zie hem nog lopen, als hij op huisbezoek ging: donkergrijze jas, zwarte gleufhoed.”

Nummer 1000

Links van het kaarsrechte toegangspad ligt, onder beuken en coniferen, het graf van ds. Arie Vergunst, in leven predikant van de Gereformeerde Gemeenten. Op het eenvoudige graf, dat nummer 1000 heeft, staat geschreven: „Ter nagedachtenis aan mijn geliefde man, onze zorgzame vader en grootvader, Arie Vergunst, dienaar des Goddelijken Woords.”

Ds. Vergunst overleed op 21 november 1981 toen hij in Kalamazoo (VS) stond, maar wilde begraven worden op Oud-Kralingen, omdat hij daar zovelen van Gods volk had mogen begraven.

Leven

Een vliegtuig trekt strepen in de lucht. Het is maar voor even. De mens kwam en ging, als een schip in de nacht, als een wasem op een ruit, als een bloem die maar voor korte tijd wordt gezien. Dan knakt haar steel. Haar schoonheid gaat verloren. Maar op het graf van ds. Vergunst staat geschreven: „Ik ben de opstanding en het leven.”

Diepe indruk

„Mij herinnert Rotterdam aan de begraafplaats Oud-Kralingen, waar ik als 4-jarig meisje nu 36 jaar geleden samen met mijn broertje van 2,5 jaar aan de hand van mijn moeder de lange laan van Oud-Kralingen inliep, met z’n mooie bomen en weilanden aan beide kanten waar de koeien graasden, om het graf van mijn vader te bezoeken. Hij stierf toen hij 26 was. Er heerste een doodse stilte en je moest zelf eerbiedig en stil wezen. Het liet bij het verlaten altijd een diepe indruk na.

Het is nu niet meer te vergelijken met toen. De weilanden zijn volgebouwd en verkeer raast af en aan.”

J. P. Kosten-Vlasveld