Toename aantal zelfmoorden: „De dood wordt gezien als oplossing”
GRONINGEN. De economische crisis is niet de enige oorzaak van de stijging van het aantal zelfmoordgevallen, zegt dr. T. A. Boer, docent ethiek aan de Protestantse Theologische Universiteit. „Er heeft in Nederland een cultuur kunnen ontstaan waarin de dood wordt aangediend als de oplossing van al je problemen.”
Boer wijst op een ander voorbeeld: „De toename van het aantal abortussen vanwege een handicap. Daarnaast is het aantal gevallen van euthanasie en hulp bij zelfdoding in tien jaar tijd met 250 procent gestegen. Op televisie is minstens eenmaal per maand een documentaire te zien waarin iemand besluit uit het leven te stappen. Je ziet twee groepen: sommigen durven niet dood, omdat ze bang zijn voor straf. Anderen willen graag dood, vanuit het romantische idee dat dan alles beter wordt en men met overleden geliefden wordt herenigd. Deze tendenzen zijn te betreuren. Het leven is van onschatbare waarde.”
De ethicus noemt het opmerkelijk dat de stijging van de euthanasiecijfers als minder verontrustend wordt gezien dan het toenemende aantal zelfmoorden. „Dat komt doordat men veronderstelt dat euthanasie een weloverwogen beslissing is terwijl suïcides vaak in een impuls worden uitgevoerd: in enorme wanhoop wordt dan op vrij korte termijn het besluit genomen om het leven te beëindigen.”
Zowel Boer als psychiater A. A. de Lely van Eleos weet niet of de toename van het aantal zelfmoorden zich ook in christelijke kring voordoet. „Wel zijn er duidelijk aanwijzingen dat het suïcidegetal in de gereformeerde gezindte relatief laag is”, stelt De Lely. „Mogelijke verklaringen daarvoor zijn een goede sociale inbedding, betekenis kunnen geven aan tegenslagen en lijden, angst voor de eeuwige straf na een suïcide en minder impulsief gedrag. Van mijn patiënten hoor ik vaak dat de angst voor het hiernamaals hen tegenhoudt.”
Suïcides komen vooral voor in de leeftijd 40-60 jaar en boven de 80; bij mannen aanzienlijk vaker dan bij vrouwen. „Men is als het ware gevangen in hopeloosheid en uitzichtloosheid. Aangrijpend. Een grote groep zoekt geen hulp, of niet tijdig. Binnen de geestelijke gezondheidszorg is er toenemende aandacht voor het herkennen van suïcidaal gedrag. Ook bij Eleos is er recent een vaardigheidstraining voor geweest. Het feit dat deze verbeteringen in de zorg de suïcidestijging niet hebben tegenhouden, moet ons echter bescheiden maken.”
Mensen vinden het vaak moeilijk suïcidale gedachten uit te spreken, stelt De Lely. „Zeker in de gereformeerde gezindte, waar een sterk moreel verbod op suïcide ligt. Dit kan hen erg alleen maken. Doorbreken van het taboe kan een vorm van preventie zijn. Als je iemand ontmoet die erg somber en wanhopig is, wees dan niet bang om op gepaste wijze naar eventuele doodsgedachten te vragen. Je hoeft niet bang te zijn dat je mensen op een idee brengt. Je haalt hen juist uit hun isolement.”