Dat staat in het Hoger Onderwijs en Onderzoek Plan (HOOP) 2004, dat staatssecretaris Nijs vrijdag heeft gepresenteerd. Het kabinet wil dat universiteiten en hogescholen niet langer uniform zijn. Instellingen moeten keuzes maken om zich te profileren en om uit te blinken. Volgens Nijs is het tijd voor „een Nederlandse Harvard-universiteit.” In het Amerikaanse Harvard staat een top-universiteit.

Om dat te kunnen bereiken moeten de onderwijsinstellingen niet met elkaar concurreren, maar juist samenwerken. Daardoor hebben ze de mogelijkheid zich te richten op het verder ontwikkelen van de reeds aanwezige sterke punten.

Nijs gaat de instellingen stimuleren om een kwaliteitsimpuls te leveren. Dat wil ze doen door met de instellingen, koepels en bonden afspraken te maken over de prestaties die geleverd moeten worden. Ze verwacht daarbij dat iedere instelling het maximale wil bereiken.

Vanaf 2006 wil de bewindsvrouw jaarlijks bekijken welke resultaten de hogescholen en universiteiten hebben bereikt. De bereikte prestaties worden openbaar in de publicatie ”Kennis in kaart”.

De mate waarin de instellingen de gemaakte afspraken nakomen, heeft geen invloed op de overheidsfinanciering, zo benadrukte Nijs gisteren tijdens een persconferentie. De bewindsvrouw zou het „pervers” vinden als de overheid het zelfstandige beleid van hogescholen en universiteiten via geldstromen zou sturen.

Nijs gaat wel actief op zoek naar andere geldstromen voor het hoger onderwijs. Ze denkt dat het ministerie van Economische Zaken geld voor de ontwikkeling van technologie in het midden- en kleinbedrijf in het onderwijs wil steken. Ook bedrijven zijn volgens de bewindsvrouw geïnteresseerd in topopleidingen. Mogelijk dat ook het ministerie er nog extra geld in wil steken.

Voorlopig zijn de overheidsmiddelen beperkt. Daarom wil Nijs niet langer instellingen betalen voor studenten die een tweede studie volgen. Dat zijn er momenteel zo’n 10.000. Op de vraag of ze daarmee juist excellente studenten niet afremt, antwoordde de staatssecretaris: „Nee, de overheid betaalt de basis en de student kan zelf meebetalen.”