Deze zomer waren er plannen om de verjaardag van de brug –die de rivieroevers tussen Alblasserdam en Hendrik-Ido-Ambacht verbindt– alvast te vieren, maar het project ging niet door vanwege geldgebrek. „Toen hebben wij besloten er aandacht aan te besteden.” Dat gebeurt onder meer via een expositie in Cultureel Centrum Landvast die vanmiddag werd geopend en morgen gratis toegankelijk is.

Opknapbeurt

Het nationale wegennet uit het begin van de twintigste eeuw was niet berekend op het autoverkeer dat in die periode snel toenam. Daarom kregen oude wegen na 1927 ijlings een opknapbeurt. Ook kwamen er nieuwe routes. Voor de doorstroming bij de grote rivieren werden tussen 1930 en 1943 twaalf nieuwe bruggen gebouwd. In 1937 begon de bouw van de brug over de Noord en op 14 november 1939 werd de verbinding officieel geopend.

Van ’t Zelfde: „Tot die tijd was Alblasserdam eigenlijk niet meer dan het laatste stukje van de Alblasserwaard. Eerst bestond er alleen een veerdienst tussen ons dorp en Hendrik-Ido-Ambacht. Dat liep door de toename van het verkeer helemaal spaak. De brug zorgde voor de verbinding tussen Rotterdam en Gorinchem en was heel belangrijk voor Alblasserdam en omgeving. Ineens was de Randstad dichtbij. De brug betekende een enorme meerwaarde voor Alblasserdam. Hij zorgde voor een impuls voor de scheepsbouw en andere industrie. We lagen al aan het water, nu kwam de verbinding over land er ook nog bij.” Behalve nieuwe kansen voor het bedrijfsleven, zorgde de brug ook voor een ruimere ‘horizon’ voor de inwoners. „Aan onze kant waren er twee trappen; lopend of met de fiets was je zo aan de andere kant van de rivier. Ideaal voor mensen die aan die kant werkten of daar familie of vrienden hadden. De reistijden werden ineens korter, daardoor was de brug ook sociaal gezien van groot belang.”

Duitse inval

De stalen boogbrug met een totale lengte van bijna 300 meter en een breedte van 19 meter was zo nieuw dat hij aan het begin van de Tweede Wereldoorlog ontbrak op de Duitse stafkaarten, maar ook op oudere Nederlandse legerkaarten.

Vandaar dat de nieuwe verbinding in de eerste uren van de Duitse inval in mei 1940 door beide legers nauwelijks werd gebruikt. Van lieverlee werd er toch gevochten om het bezit van ‘de vergeten brug’. „Dat leidde uiteindelijk tot zware bombardementen op Alblasserdam door de Duitsers.”

De brug bleef gespaard, maar de zware explosies zorgden in het damdorp voor enorme vernielingen, tientallen doden én uiteindelijk de evacuatie van Alblasserdam en Kinderdijk.

Die gebeurtenissen zijn terug te vinden in de foto-expositie in Landvast. Daar is ook een video te zien over de werking van de basculebrug, die open kan voor de scheepvaart. Het Historisch Genootschap Hendrik-Ido-Ambacht heeft bovendien een werkende maquette van de brug beschikbaar gesteld.

Begin volgende week brengen leerlingen van de groepen 6,7 en 8 van de plaatselijke basisscholen een bezoek aan de expositie. Vooraf hebben zij een lesbrief ontvangen over de geschiedenis van de brug. Eind volgende week verhuist de expositie –mét de werkstukken van de leerlingen– naar de plaatselijke bibliotheek. Later zijn de foto’s te bekijken in de Alblasserdamse verzorgingshuizen.

Tunnel

In de loop der jaren veranderde de brug van een tweebaans- in een vierbaansweg. Door de toenemende drukte groeide de brug uit tot een ‘flessenhals’ in de A15. De aanleg van een tunnel naast de brug moest de verkeersdruk tegengaan.

De komst van de Noordtunnel in 1992 zorgde ervoor dat alleen lokaal verkeer en transport van gevaarlijke stoffen de brug nog gebruikt. Van ’t Zelfde: „Toch blijft hij voor Alblasserdam een markant punt dat voor altijd verbonden is met de geschiedenis van ons dorp.”