De Nederlandse oud-politicus hield zijn pleidooi donderdag bij een EU-bijeenkomst van ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie. De ministers waren donderdag en vandaag bijeen in de Ierse hoofdstad Dublin. Ze spreken onder meer over Europese minimumnormen voor asielprocedures.

Een land als Slovenië zag het aantal asielzoekers in een jaar tijd verdubbelen, terwijl het nog geen tien ambtenaren heeft om asielzoekers te horen. „Als we niet oppassen, lopen we het risico dat asielzoekers enkele nieuwe landen gaan overspoelen”, waarschuwde Lubbers.

Niet alleen liggen de meeste nieuwe lidstaten aan de buitengrenzen van de EU, waardoor ze eerste toegangsland voor migranten en asielzoekers zijn. Bovendien lopen ze het risico dat andere lidstaten asielzoekers naar hen terugsturen, omdat hun asielaanvraag volgens EU-regels daar moet worden behandeld.

Lubbers vindt dat de asielzoekers op den duur in Europese opvangcentra moeten komen. De uitvoering van de werkzaamheden moet dan in handen komen van een Europees asielagentschap. Dat moet dan een einde maken aan allerlei eigen nationale procedures en regels in de EU-landen.

De Nederlandse minister Verdonk (Vreemdelingenzaken) vindt het voorstel van Lubbers voorbarig. „Dat moeten we nu niet bespreken”, zei ze. „Sommige landen hebben net allerlei nieuwe procedures opgezet om de aanvraag sneller te behandelen. Dan is het heel wat als ze dat alles weer moeten omgooien voor een Europees beleid. Laten we eerst maar eens bepaalde minimumnormen voor lidstaten afspreken.”

Europees commissaris Vitorino benadrukte dat de nieuwe lidstaten al jarenlang hulp krijgen voor de grenscontroles. Ook helpt de Europese Commissie met de regels voor asielaanvragen.

Nederland gaat de terugkeervluchten voor uitgeprocedeerde asielzoekers en andere illegalen voortaan samen met België en Luxemburg organiseren, zo spraken de betrokken ministers van de drie landen donderdag af, voorafgaand aan de EU-bijeenkomst. De gezamenlijke vluchten zijn goedkoper, motiveerde minister Verdonk de afspraak. De overheid moet voor de vluchten meestal een apart toestel huren. „Een vol vliegtuig is uiteraard goedkoper dan een halfvol toestel”, aldus Verdonk. Een extra kostenmeevaller is dat de Europese Commissie in 2005 en 2006 gaat meebetalen aan terugkeervluchten. Voor de 25 EU-lidstaten is in die twee jaar totaal 30 miljoen euro beschikbaar.

Verdonk verwacht dat er door deze ontwikkelingen meer terugkeervluchten kunnen plaatsvinden. De VVD-politica kon donderdag nog geen schatting maken van de stijging.

Nederland regelt nu soms al gezamenlijke vluchten met andere landen, zoals met Ierland, maar dat is op incidentele basis. Over de vaste samenwerking moeten de betrokken diensten nog enkele praktische afspraken maken. Naar verwachting beginnen de Benelux-terugkeervluchten naar landen die hun onderdanen eenvoudig terugnemen, zoals Afrikaanse landen.

De Belgische minister van Binnenlandse Zaken, Dewael, noemde niet de kosten, maar de Benelux als belangrijkste argument voor de samenwerking. „Het is belangrijk als België, Nederland en Luxemburg met één mond spreken”, aldus Dewael. „Zo blijven we sterk staan in de groep van 25 lidstaten van de Europese Unie.”

Ook enkele andere Europese landen gaan meer samenwerken bij het terugsturen van illegalen. Doel is dat er op den duur een gemeenschappelijk terugkeerbeleid komt.