Dr. C. S. L. Janse vraagt in RD 11-10 terecht aandacht voor de voorgestelde wijziging van de grondslag van de ChristenUnie. De grondslag betreft inderdaad wel degelijk de identiteit van deze partij.

De vorige partijleider, André Rouvoet, meldde onlangs dat in zijn beleving de opname van Drie Formulieren van Eenheid in de grondslag diende als een soort bezweringsformule. Ik herinner me waarop hij doelt.

Het GPV, geboren in de tijd van de kerkelijke verzuiling, zag zich aan het eind van de vorige eeuw genoodzaakt de stap te maken naar samenwerking met de RPF. Bij de heropbouw van het kerkelijk leven na de Tweede Wereldoorlog benadrukte elke zichtbare kerk haar eigen positie. Binnen de GKV misschien wel het nadrukkelijkst (hoewel niet iedereen daar gelukkig mee was): de kerk heeft maar één adres!

Om het GPV ertoe te bewegen deze weg op te geven is toen 
–terecht– gewezen op het doel van de politieke partij: in het publieke domein de christelijke politiek voorstaan. Zo is het toen gelukkig ook gebeurd. De ChristenUnie is gevormd en de Drie Formulieren werden opgenomen in de grondslag, maar niet langer eenzijdig GKV-gebonden ingekleurd.

Onzichtbare kerk

Anno 2014 is het geen tijd van kerkelijke opbouw, eerder van individualisering en kerkelijke terugloop. Het evangelische denken heeft de wind in de zeilen. In alle kerken laat de nadruk op de onzichtbare kerk zich aanwijzen, maar misschien opnieuw binnen de GKV het meest nadrukkelijk (en opnieuw is niet iedereen daar gelukkig mee!): gelovigen zijn in Jezus Christus kerkelijk al één!

Pas je deze gedachte toe op de ChristenUnie, dan streef je naar een grondslag die alle christenen moet omvatten. En dat is nu precies wat wordt voorgesteld: Laten we de Drie Forumlieren vervangen door de Apostolische Geloofsbelijdenis.

Gemakshalve gaat men er dan aan voorbij dat de ChristenUnie ook met deze bredere grondslag nog steeds door buitenstaanders als benauwend zal worden beschouwd. Benauwender nog dan menig kerkgenootschap waar tenminste nog plaats is voor vrijzinnige christenen, die van een formele binding aan een kerkelijke belijdenis niet willen weten. Dus ook benauwender dan het CDA.

Subjectivisme

Misschien is daarom het moment aangebroken om opnieuw aandacht te vragen voor het doel van de ChristenUnie als politieke partij, namelijk om in het publieke domein christelijke politiek voor te staan. Om als partij dat doel te verwezenlijken is de opname van de Drie Formulieren in de grondslag zeker nog van betekenis.

Ik wil wijzen op wat Groen van Prinsterer, de ‘aartsvader’ van de drie christelijke politieke partijen in ons land, daarover heeft geschreven. Hij sprak onomwonden over confessionele christelijke politiek. Waarom deed hij dat, hoewel hij vond dat op politiek terrein de Dordtse Leerregels eigenlijk niet goed toepasbaar waren en dat je die niet moest drijven? Omdat de belijdenis van de kerk bij hem fungeerde als leesregel van de Bijbel.

Daarmee kan de ChristenUnie ook vandaag nog haar winst doen. Zij moet zich bezinnen op de vraag of de verregaande reductie van de huidige grondslag tot de Apostolische Geloofsbelijdenis er niet toe leidt dat de christelijke politiek gemakkelijk ten prooi valt aan een ongeremd subjectivisme. Dan zou in plaats van de Bijbel het geweten, het verstand of het gevoel het laatste woord krijgen toebedeeld. En zou de christelijke politiek in ons land daar echt bij gebaat zijn?

De auteur is gereformeerd vrijgemaakt predikant te Almkerk-Werkendam.