Thomas Charles werd op 14 oktober 1755 in Zuid-Wales geboren, „in de parochie van Llanfihangel, Abercywyn, in het graafschap Carmarthenshire, op de pachthoeve Longmoor. Kort na zijn geboorte is hij verhuisd naar het gehuchtje Pant-dwfn nabij St. Clears”, zo schrijft Hans Pieterman in zijn biografische schets over Thomas Charles in het boek ”Zijn genade is ons genoeg. Overdenkingen en brieven van Thomas Charles” (uitg. De Groot Goudriaan, 2011).

Het geboortehuis van Charles stond iets boven de A40, de weg van St. Clears naar Carmarthen. maar de pachthoeve waar hij het levenslicht aanschouw, Longmoor, bestaat al lang niet meer, zeggen mensen die in de buurtschap wonen.

Pant-dwfn is er nog wel. Rechts van St. Clears voert een binnenweggetje de wildernis in. Na een mijl of anderhalf staat rechts op een hek: Pant-dwfn (”Deep hollow”). De weg wordt hobbelachtig, met diepe kuilen en gaten, en eindigt op het erf van het oude boerenhuis, waar de hond blaft, de geit op de bleek staat, maar waar nog steeds geen mens thuis is.

Thomas leefde onberispelijk, zo lijkt het, oprecht en vroom, Godvrezende en wijkende van het kwaad. Hij las veel, studeerde ijverig, zocht God in zijn gebeden. Onder een preek van Daniël Rowland werd hij in zijn hart gegrepen en kon hij zeggen: „Ik kreeg zo’n zicht op Christus als onze Hogepriester, op Zijn liefde, medelijden, kracht en algenoegzaamheid, dat mijn ziel vervuld werd met verwondering.”

Kerkruïne

In Oxford studeerde Charles voor predikant, waarna hij werd gewijd als deacon in de Anglicaanse Kerk. In die tijd moet hij zijn eerste preek gehouden hebben, niet in de grote stad, maar vlak bij zijn ouderlijk huis, in de kerk van Llandeilo.

Die kerk stond vlak bij Pant-dwfn, nog een paar honderd meter verder de eindeloze stilte in. Daar moet, zo zegt de geschiedenis, nog de kerkruïne van LLandeilo, Abercywyn staan.

Daar ergens houdt de weg op. De voettocht gaat een verlaten boerenerf over, langs een koeienschuur, een hoog hek over, de weide door, een heuvel op en een heuvel af, en dan staat daar, aan de oever van het riviertje de Afon Cywyn, verstopt onder de bomen, de kerk waar Charles zijn eerste predikatie hield. Het zijn nog een paar halfhoge muren en de restanten van wat ooit een vierkante toren was, overwoekerd door klimop. Aan de achterkant liggen nog enkele graven in de kerktuin.

Deze kerk van Llandeilo bleef in gebruik tot 1847. Toen werd er dichterbij het dorp een nieuwe kerk gebouwd, de Abercywyn Church, aan de New Church Road, strak tegen de A40.

Methodisten

Zijn krachtige prediking bleek in de Anglicaanse Kerk gaandeweg weinig weerklank te vinden. Daarop besloot hij zich aan te sluiten bij de calvinistische methodisten. Deze methodisten waren bezorgd over het geestelijk verval in de Anglicaanse Kerk. Ze wilden zich niet van de staatskerk losmaken, maar het kerkelijk leven van binnenuit hervormen. Ze deden dat voornamelijk in wekelijkse samenkomsten (society’s) waar gebeden, gezongen en in de Bijbel gelezen werd. Met elkaar bespraken ze geestelijke oefeningen, hun geestelijke strijd en bemoedigingen.

De verhouding tot de staatskerk werd echter steeds moeilijker, waardoor Thomas Charles met de zijnen in 1811 een eigen kerkverband oprichtte: de Calvinistische Methodistische Kerk, tegenwoordig bekend als de Presbyteriaanse Kerk van Wales.

In Bala, aan de oever van het beroemde Balameer, staat nog de kerk van Thomas Charles, iets weggedrukt uit het straatbeeld van de Tegid Street. Voor de ingang ervan staat hij pontificaal op een voetstuk, behoedzaam achter een hekwerk. Op de sokkel is een tekst aangebracht: ”Thomas Charles, 1755-1814, erected 1875”.

De kerk staat er netjes bij. Links ervan bevindt zich het pand waar de zondagsschool werd gehouden.

Misschien was Thomas Charles, 200 jaar na zijn dood, minder bekend geweest als er niet een klein meisje, helemaal uit Llanfihangel-y-Pennant, een gehucht in het westen van Wales, ergens in het jaar 1800 had aangeklopt bij zijn pastorie in Bala. Het was Mary Jones.

Mary, een arme weversdochter, was begerig naar het Woord van God. Zondags, in de kerk, hoorde ze de verhalen uit de Bijbel, over Adam en Eva, over Noach in de ark, over Abraham die op de berg Moria zijn zoon moest offeren, en vooral over Jezus, Die in het verre Bethlehem geboren was, om zondaren te redden van het verderf.

De Bijbel had Mary’s hart ingenomen. Ze kon echter niet lezen en er was ook geen Bijbel in huis. Wat ze deed, was in elk geval: leren lezen. En sparen, om ooit een Bijbel te kunnen kopen.

Toen ze vijftien jaar oud was, reisde ze te voet naar de marktstad Bala. Ze had gehoord dat daar een predikant was, Thomas Charles. Die zou haar vast aan een Bijbel kunnen helpen. In haar eentje liep ze door het onherbergzame heuvelland, blindelings vertrouwend op de God van de Bijbel, en op hoop van zegen.

Ze klopte aan bij de pastorie aan wat toen Stryd Fahr heette (nu is dat: 70, High Street). Met een Bijbel keerde ze terug naar huis.

De pastorie van toen staat er nog steeds. Het is geen domineeshuis meer. Op de witschilderde gevel prijkt nu in lichtblauwe letters de naam van de huidige eigenaar: Barclays. Waar vroeger de Bijbel werd bestudeerd en uitgelegd, worden nu bankzaken gedaan. Links zit een eetcafé, rechts een groentewinkel.

Boven de ingang van de Barclays Bank zijn enkele tegeltjes in de muur aangebracht, ter herinnering aan voorbije tijden. Zowel in het Welsh als in het Engels valt te lezen: „Mari Jones, 1784-1868. Haar voorbeeld verschafte de inspiratie tot de oprichting van de Bible Society in 1804.”

Een ander tegeltje vermeldt: „In dit huis woonde ds. Thomas Charles, een van de oprichters van de British and Foreign Bible Society in het jaar 1804.”

In de stoep voor het bankgebouw wordt op een informatiepaneel de oprichting van het Bijbelgenootschap door onder anderen Thomas Charles en William Wilberforce verteld. Ook wordt de wandeling van Mary Jones van Llanfihangel-y-Pennant naar Bala uit de doeken gedaan. Er is een beschrijving van de route die ze gevolgd moet hebben en hoe ze langs het Balameer zal hebben gelopen.

Laatste rustplaats

Op 5 oktober 1814 overleed Thomas Charles. Hij werd begraven op de begraafplaats van de St. Bueno’s Church in het buurdorp Llanycil.

De kerk stond al vele jaren leeg, maar werd in 2007 aangekocht door het Britse Bible Society. Komende zondag wordt in deze kerk Mary Jones World geopend, een bezoekerscentrum waar het verhaal van Mary Jones wordt verteld en waar opnieuw de Bijbel onder de aandacht van de Welshmen wordt gebracht.

Aan de achterzijde van de kerk bevindt zich het graf van Thomas Charles. Hier ligt ook zijn vrouw Sally, die ruim twee weken na hem afreisde naar het land waar alle schaduwen zijn weggevloden.

De begraafplaats is nog steeds in gebruik. Het gras is gemaaid. Er zijn alleen staande zerken. Daarop zijn weinig Bijbelteksten aangebracht, want Wales is een volstrekt geseculariseerd land. Er zijn wel teksten over mensen die er „niet meer zijn” en die zijn „opgenomen door duizend winden.” Hier ligt „een trotse vader”, daar „een lieve moeder”, iets verderop een kindje van veertien weken.

Onder een verwilderde conifeer staat toch opeens de boodschap die Thomas Charles had uitgedragen: „Ik ben de Opstanding en het Leven; die in Mij gelooft zal leven, al waren hij ook gestorven.”

De originele Bijbel die Mary Jones in 1800 van Thomas Charles kreeg, ligt in een vitrine in de bibliotheek van de Bible Society in Londen. Het betreft een groot boek in octavoformaat. Het jaar van uitgave van deze Bijbel was 1799. Deze editie bevat behalve de gewone Bijbeltekst ook de kanttekeningen van John Cannes, de apocriefe boeken, het boek met de gebeden van de Anglicaanse Kerk en berijmde psalmen. In het handschrift van Mary Jones staat erin geschreven dat ze deze Bijbel in het jaar 1800 kreeg van Thomas Charles.

Klik hier voor de website van Visit Wales

Zie ook:

De prediker die Mary haar Bijbel gaf (Reformatorisch Dagblad, 12-10-2011)

Kleine kerkgeschiedenis in Wales (Groot-Brittannië) : Thomas Charles als een spons in Gods hand – door ds. J. Roos (De Wachter Sions, 15-09-2011)

Gods gave aan Noord-Wales : Thomas Charles, de predikant die Mary Jones een Bijbel gaf – door L. J. van Valen (Reformatorisch Dagblad, 01-12-2005)