Dat schrijft prof. Peter Nissen in een van de zes ”Goddeeltjes” die de Remonstrantse Broederschap heeft uitgegeven en waarin de remonstrantse geloofs­belijdenis wordt toegelicht. Zeven theologen uit remonstrantse hoek belichten zes grondbegrippen van de christelijke traditie: mens, Geest, Jezus, God, kerk en toekomst. Auteurs zijn Christiane Berkvens-Stevelinck, Foeke Knoppers, Bert Dicou, Koen Holtzapffel, Peter Nissen, Christa Anbeek en Antje van der Hoek.

De titel van de ”Goddeeltjes”, onder redactie van Bert Dicou (uitg. Boekencentrum, Zoetermeer, 648 blz.), verwijst naar het zogeheten Higgsdeeltje, dat in 2012 werd ontdekt en ooit de naam ”goddeeltje” (”God particle”) kreeg. Het deeltje had weinig met God te maken, maar was fundamenteel voor het begrijpen van het universum. Zo zijn zes remonstrantse theologen op zoek naar het geheim van het geloof, stelt Dicou. Ze doen dat niet om één gezaghebbende theologie op te stellen, maar ze nemen hun eigen levenservaringen mee en doordenken de geloofsthema’s in de context van het leven in de 21e eeuw. Tegelijk hopen ze dat ze voor buitenstaanders een toegankelijke inleiding bieden in de centrale waarden van de remonstrantse geloofstraditie.

Vrijheid

Prof. Nissen was rooms-katholiek en sloot zich in 2010 aan als „vriend” bij de Remonstrantse Broederschap. Hij is afgelopen januari bevestigd tot remonstrants predikant. Theologisch voelen de remonstranten zich volgens hem het meest thuis bij een spiritualistische kerkopvatting, waarin de uiterlijke vormgeving van de kerk nauwelijks van belang is.

De broederschap werd hét Nederlandse kerkgenootschap voor „moderne vrijzinnigen”, aldus prof. Nissen. Zij is ontstaan omdat de vrijheid van denken en geloven op het spel stond. „Vrijzinnigen zijn er niet op uit zieltjes te winnen. Zij willen anderen niet overtuigen van hun waarheid, want van die waarheid zijn ze zelf helemaal niet zo zeker. Wat zij hooguit willen, is anderen van dienst zijn bij het vinden van duiding en bemoediging op hun levensweg. Als de verhalen van de Schrift en van de christelijke geloofstraditie daarbij dienstig kunnen zijn, is dat mooi.”

Het gaat volgens prof. Nissen niet goed met de meeste kerken in Nederland. Krimp en vergrijzing treffen de grootste kerken. De Rooms-Katholieke Kerk telt ruim 4 miljoen leden, maar van hen is slechts 5,6 procent regelmatig kerkbezoeker. De Remonstrantse Broederschap heeft ruim 5000 leden, een flinke reductie vergeleken met de ruim 18.000 leden in 1970, maar van hen bezoekt wel 28 procent regel­matig een kerkdienst. „Het is als bij verenigingen: hoe kleiner in omvang, hoe groter doorgaans de betrokkenheid van de leden is.”

Het traditionele gezicht van God is niet geheel verdwenen, maar er zijn vele gezichten naast gekomen, stelt Koen Holtz­apffel, remonstrants predikant in Rotterdam en voorzitter van het convent van remonstrantse predikanten. „Mensen bepalen zelf of en hoe zij zich vrijmaken van traditionele Godsvoorstellingen. Zij komen tot een persoonlijke, actuele invulling van het Gods­begrip op grond van eigen ervaringen en opvattingen.”

God is van een Persoon een geestelijke kracht geworden. In het geloof staat niet meer de leer, maar het leven centraal, niet de doctrine, maar het verhaal, de ervaring en de beleving. Holtz­apffel vertaalt daarom de vraag „Geloof jij in God?” liever in de vraag: „Wie is/wat betekent God voor jou?”; „Wat ervaar jij van het goddelijke, van God in jouw leven?”

Foeke Knoppers, predikant in de remonstrantse gemeente Twente, komt tot een eigentijdse visie op de Heilige Geest. Het is de kracht die mensen boven zichzelf uittilt en ruimte geeft voor een andere dimensie in het leven. Vrijzinnigen zien in de Geest een dynamisch beginsel van de geschiedenis dat tot meer vrijheid en mondigheid leidt. De Geest doorbreekt onze eigen grenzen en onze beperktheden in het begrijpen van God, aldus Knoppers.