Van die te lage straffen klopt, goed beschouwd, weinig. Het is een algemene indruk, die gewoonlijk op geen enkele feitenkennis berust. Want wie van ons weet nu eigenlijk hoeveel straf er staat op meineed, of op een tweede winkeldiefstal? Inderdaad, niemand. Maar dat de straffen te laag zijn, weten we met z’n allen wél.

Het gekke is dat onderzoeken en cijfers nu juist aantonen dat rechters de laatste tien, vijftien jaar onmiskenbaar zwaarder zijn gaan straffen en dat Nederland ondertussen, als het om de strafmaat gaat, in West-Europa een koppositie inneemt. Tussen 2000 en 2010 stegen de feitelijke gevangenisstraffen voor vergelijkbaar ernstige delicten jaarlijks met 3 procent.

Ook op het tweede deel van het vooroordeel –gevangenissen zijn een eldorado– valt veel af te dingen. Dat vrijheidsberoving wel degelijk een zware straf is –ook al betekent dat tegenwoordig niet meer: op water en brood, en in een betonnen cel vol ratten en spinnen–, kan iedereen vertellen die het zelf heeft meegemaakt.

Dat alles betekent niet dat we na mogen laten over ons gevangenisregiem kritisch na te denken. Dat laatste deed de achterliggende tijd CDA-Kamerlid Oskam, die woensdag een initiatiefwet gaat presenteren om het maximumzakgeldbedrag van gedetineerden te verlagen. Momenteel is dat 500 euro per maand; Oskam wil het verlagen tot 100 euro in een gesloten inrichting en 250 euro in een half gesloten inrichting.

Zijn argumentatie: die 500 euro is nergens goed voor. „Absurd. Je hebt geld nodig voor een zak chips of een pakje sigaretten. Van meer geld komt narigheid”, aldus de christendemocraat vanmorgen in De Telegraaf.

Als voorbeeld noemt hij de Hells Angels, die dankzij clubfondsen maandelijks 500 euro krijgen als ze in de bak zitten. Dat zou de Angels een enorme machtspositie opleveren. „Geld wordt een middel om vrienden en vijanden mee te maken. Zo’n chantagemiddel wil je niet in de gevangenis.”

Het initiatief van Oskam, dat nu al kan rekenen op een Kamermeerderheid, verdient waardering. Vooral vanuit de gezichtshoek dat in penitentiaire inrichtingen het recht behoort te zegevieren over het onrecht. Zodra we in Nederland ook maar iets beginnen af te zakken naar de praktijk die gevangenissen elders in de wereld soms te zien geven –waar onrecht, afpersing en geweld in de gevangenis gewoon of zelfs versterkt dóórgaan–, moet de politiek ingrijpen.

Wel zou het politieke partijen die het initiatief van Oskam omhelzen, sieren als zij er tijdens de parlementaire behandeling voor waken voedsel te geven aan de eerder genoemde twee voordelen. Oskams initiatief is goed, maar níét omdat Nederland te licht straft of omdat de bajes een walhalla is. Dat is onzin.