Rutte was aanwezig bij de zeventigste herdenking van de razzia in oktober 1944 en de gevolgen daarvan. De Duitse bezetters voerden 659 mannen weg naar concentratiekampen. Van de 48 die terugkeerden, is sinds vorig jaar niemand meer in leven. In de Oude Kerk, waar de mannen voor hun gedwongen vertrek de verzen 3 en 4 van Psalm 84 zongen, volgde een herdenkingsbijeenkomst met premier Rutte als een van de sprekers. Na een stille tocht werden kransen gelegd bij het oorlogsmonument op de herdenkings­hof.

„We blijven herdenken, en dat is goed”, aldus Rutte. „De oktober­razzia liet een gemeenschap verweesd achter in volstrekte onmacht en onpeilbaar verdriet. Door de willekeur en redeloosheid van een dolgedraaide, perverse ideologie. En door de volslagen waanzin van een vernietigende oorlog, die ons niet loslaat. Ook zeventig jaar na dato niet.”

Rutte erkende dat in de moeilijke eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog de ruimte voor persoonlijke verwerking beperkt was. „Het gemis was te pijnlijk. Overleven en ruimte geven aan verdriet en rouw gaan maar heel moeilijk samen. Hard werken en stug doorgaan, waren gemakkelijker dan praten en luisteren. Wat is het goed dat er langzaam maar zeker ruimte is gekomen voor de emotie en het gemis en dat iedereen daar op zijn of haar eigen manier invulling aan kan geven.”

„Wanneer ik spreek met de oudere Puttenaren treft het mij telkens weer dat het gesprek vaak gaat over de razzia en de tijd die daarna volgde”, zei burgemeester Lambooij in zijn toespraak. „Daarnaast ontmoet ik nog steeds mensen die er tot op de dag van vandaag niet over kunnen spreken, omdat woorden tekortschieten om het verdriet te beschrijven. Velen onder ons zullen zich nog steeds afvragen waarom dit alles zo moest gebeuren. Een vraag die door ons altijd onbeantwoord zal blijven, waarna als een zucht een gebed resteert: O Jakobs God, geef mij gehoor.”

Pasen zet alles in een ander licht, zei ds. W. Gugler, predikant van de hervormde Andreaskerk. „Ook de vreselijke ellende van een wegvoering, de pijn en de haat van zo velen die zonder vader moesten opgroeien, van al degenen die voor de smeulende brokken van hun leven stonden (of staan) en misschien net als David in Psalm 139 hebben gebeden: Ik haat hen zo fel als ik haten kan.”

„Jezus kan harten van mensen veranderen, zodat haat geen verblijfs- en werkvergunning meer heeft in het leven van hen die onrecht hebben ervaren”, aldus de predikant „Als Jezus regeert in ons hart, kunnen oude wonden genezen. Putten is de geschiedenis ingegaan als het dorp van de razzia, van de wegvoering en de duizend redenen om te haten. Vele Puttenaren die het verhaal van 1944 hebben doorgegeven, deden dit met het verhaal van Pasen, het verhaal dat de haat niet (meer) de boventoon voert in hun geschonden leven.”

Ds. Gugler noemde het „een bemoedigend teken” dat hij –„iemand met een Duitse achtergrond en een Duits accent”– predikant in Putten kan zijn. „Het is geen teken dat de tijd alle wonden heelt, maar dat Jezus mensen kan veranderen en genezen.”