Sinds 2012 is dr. Arjan Nobel voorzitter van de VCH. Hij is de opvolger van dr. Beatrice de Graaf, die tien jaar leidinggaf aan de vereniging. Nobel werkt als docent nieuwe geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Samen met dr. David Onnekink, universitair docent aan de Universiteit Utrecht, vormt hij het gezicht van de vereniging. Onnekink is hoofdredacteur van Transparant, het blad van de VCH.

Het gaat weer goed met de VCH, zegt Nobel. Het ledental was gedurende een aantal jaren gedaald van 400 tot ongeveer 225, maar zit nu met 300 weer in een stijgende lijn. Werving gebeurt via advertenties en internet. Binnenkort gaat er een nieuwe website in de lucht.

De vereniging levert een inhoudelijke bijdrage aan de Wegwijsbeurs die komende herfstvakantie plaatsvindt. VCH-leden zullen aanwezig zijn om een themanummer van Transparant over tweehonderd jaar koninkrijk uit te delen en met bezoekers in gesprek te gaan.

Van Deursen

De achterban van de VCH bestaat uit drie groepen: wetenschappers, (geschiedenis)docenten en overige geïnteresseerden. Het toerusten van geschiedenisleraren is een van de speerpunten voor de komende jaren, licht Nobel toe. „In Transparant wordt aandacht besteed aan de eindexamenonderwerpen geschiedenis in het voortgezet onderwijs. Verder zal de vereniging tijdens congressen, waaronder het jubileumcongres in het voorjaar van 2015, ingaan op vragen uit het onderwijsveld.”

Naast het verenigingsblad vormen de congressen voor de VCH een middel om bepaalde onderwerpen extra te belichten. Zo heeft de vereniging in de loop der jaren studiebijeenkomsten georganiseerd over onder meer het theologisch onderwijs in Nederland, de rechtvaardige oorlog, Israël, ”God, Nederland en Oranje”, Groen van Prinsterer en prof. Van Deursen.

De bekende historicus A. Th. van Deursen voelde zich verbonden met de VCH, zegt Nobel, die hem een „hoogstaand historicus” noemt. „We moeten echter niet bij hem blijven stilstaan. Historici die zich bezighouden met de nieuwe tijd moeten nieuwe wegen inslaan. Publicaties van Van Deursen als ”Het kopergeld van de gouden eeuw” en ”Een dorp in de polder” waren bij verschijnen vernieuwend. Van Deursen ontsloot de bronnen, maar hij vergeleek de uitkomsten niet zozeer met die van andere onderzoeksresultaten. Als een historicus nu een boek over een dorpssamenleving in het verleden zou schrijven, zou hij dat in een breder, vergelijkend perspectief zetten, met meer analyse.”

Armada in 1588

In de grote thema’s van de VCH is de afgelopen jaren een verschuiving te bespeuren, zegt Nobel. „Er leven binnen de vereniging drie hoofdonderwerpen: bezinning op christelijke geschiedbeschouwing, de geschiedenis van het eigen gereformeerde verleden, en de aandacht voor religie in de algemene geschiedenis. Het laatste onderwerp komt meer aan de orde. Dat wil echter niet zeggen dat de andere thema’s helemaal niet meer aan bod komen. Er blijft een voortdurende bezinning gaande.”

Over de leiding van God in de geschiedenis zegt de historicus: „Gods handelen gaat ons menselijk begrip te boven. Wij ontwarren de knoop niet. Gods plan is voor ons verborgen. Het is ons niet gegeven om duidelijk aan te wijzen hoe Gods handelen in de gewone geschiedenis er precies uitziet.”

Hij noemt twee voorbeelden. Het eerste is het vergaan van de Armada in 1588, de sterke Spaanse vloot die tegen Engeland en Nederland streed. De Staten van Zeeland gaven een penning uit met het opschrift ”Gods adem heeft ze verstrooid”. Het tweede is het wassende water bij Leiden in 1574 waardoor de stad op het nippertje ontzet kon worden. „God leidde niet alleen die momenten maar Hij bestuurt ons hele leven. Waarom gaan we deze zaken toepassen op Gods handelen? Hij gaat toch ook over de kleine dingen die gebeuren? Bovendien gaat het meestal over zaken die voor ons een positieve uitwerking hebben.” De historicus vindt het wel terecht om te vermelden dat tijdgenoten spraken van Gods hand in de geschiedenis.

Religie

Een thema dat binnen de VCH steeds nadrukkelijker aan de orde komt, is de plaats van religie in het geheel van de geschiedenis. Nobel: „Veel historici hebben tegenwoordig alleen maar aandacht voor het politieke, economische of culturele aspect en noemen de godsdienst niet eens. Terwijl godsdienst vroeger een belangrijke rol speelde als drijvende kracht achter het handelen van mensen. In Transparant komt religie uitdrukkelijk aan de orde, bijvoorbeeld in themanummers over de Republiek en over de Eerste Wereldoorlog. In het nummer over de Eerste Wereldoorlog wordt duidelijk dat zowel Engelse en Franse als Duitse geestelijken de oorlog geestelijk rechtvaardigden.”

Nobel vindt dat christenhistorici een taak hebben met het oog op de kerk. „De kerk heeft behoefte aan goede geschiedschrijving, zowel op lokaal als op landelijk niveau. Het kan pijnlijk maar ook bevrijdend zijn als historici op basis van feiten, los van vooronderstellingen, een ander verhaal neerzetten dan de bestaande mythe. Dat deed Van Lieburg met het verhaal over de engelenwacht van ds. Smijtegelt. Deze predikant leefde in de zeventiende en de achttiende eeuw. Het verhaal over de engelenwacht dateert echter uit een latere eeuw en is ook in verschillende varianten terug te vinden.”

Hebben christenhistorici de wereld ook iets te zeggen? Nobel geeft aan „wat voorzichtig” te zijn met de term christenhistorici. „Ik spreek liever van historici van christelijken huize. Ze kunnen de rol van religie als het uitkomt onder de aandacht brengen. Dat kunnen docenten doen tijdens hun colleges. De VCH kan het doen met artikelen in Transparant. Of door op congressen in gesprek te gaan met seculiere historici. Christenhistorici hebben zeker een woord voor de wereld, maar ze moeten dat wel in alle bescheidenheid spreken.”

Lees meer in Digibron

Wisseling van de wacht bij VCH, (RD, 07-06-2013)

Historicus met christelijke scoop : Nieuwe VCH-voorzitter Beatrice Jansen wil ogen openen voor betekenis van godsdienst, (RD, 15-11-2004)

Erkenning voor christenhistorici groeit langzaam : Tien jaar VCH, (RD, 08-11-1999)

Liefde voor geschiedenis schept band : Dr. R. Kuiper, medeoprichter van VCH, beëindigt voorzitterschap, (RD, 10-04-1997)

Christen-historici hebben deze tijd veel te zeggen : Nieuwe VCH keert zich tegen „a-historische” tijd, (RD, 25-09-1989)

„Christelijk verstaan van geschiedenis leeft niet” : Vereniging Christen-Historici in voorbereiding, (RD, 21-04-1989)