Marineramp 1914 voor het eerst herdacht
DEN HAAG (ANP). Maandag is het 100 jaar geleden dat voor de Nederlandse kust kort na elkaar drie Britse marineschepen werden getorpedeerd door een Duitse onderzeeboot. Bijna 1500 Britse zeelieden kwamen toen om het leven. Het drama is nooit eerder officieel herdacht. Dankzij historicus Henk van der Linden komen de herdenkingen er deze week nu toch, in het Britse Chatham en in Den Haag.
In Groot-Brittannië komen maandag precies 100 jaar na de ramp nabestaanden, de opperbevelhebber van de Britse marine en andere hoogwaardigheidsbekleders samen. „De slachtoffers waren veelal reservisten. Die hadden allemaal vrouwen en kinderen”, aldus Van der Linden die een boek over de ramp schreef en in de afgelopen jaren honderden nakomelingen van de slachtoffers vond. Maandag zijn bijna 1000 van hen aanwezig bij de ceremonie.
De omgekomen zeelieden werden lange tijd aangeduid als „lost at sea”, vertelt Van der Linden. Dit in tegenstelling tot ‘killed in action’. „Daarom werd er ook niet herdacht. De Britten konden lange tijd niet erkennen dat één Duits duikbootje dit had veroorzaakt”.
Schaamte speelde een rol. „Overwinningen zijn leuk om te herdenken. Maar dit was in feite een mislukking”, vertelt historicus Mark Sijlmans, die zich eveneens met de ramp heeft beziggehouden. Van de Britse kruisers was al bekend dat ze in zeer slechte staat verkeerden en niet waren opgewassen tegen de Duitse militaire macht. Toch werden ze ingezet door gebrek aan materieel.
Bovendien waren onderzeeboten destijds relatief onbekend. Toen het eerste Britse schip werd geraakt, dacht de andere kruiser dat het ging om een mijn en voer naar de rampplek toe om mensen te redden. De Duitse U-boot kon toen makkelijk het tweede schip vol treffen. Toen duidelijk werd dat een onderzeeboot verantwoordelijk was voor de ravage, was dat voor de derde Britse kruiser ook geen aanleiding om weg te vluchten. Binnen anderhalf uur waren de schepen gezonken en lagen er meer dan 2000 mensen in het water.
Enkele honderden zeelieden konden worden gered door Nederlandse schepen, enkele tientallen doden spoelden aan. Die liggen op meerdere plaatsen in Nederland begraven. In Den Haag ontvangt burgemeester Jozias Van Aartsen woensdag ook nabestaanden van de Britse militairen en van de Duitse kapitein Otto Weddigen, die de onderzeeër bestuurde die de torpedo’s afvuurde. Ook de familieleden van de Nederlandse kapitein Berkhout, die destijds ruim 200 Britten redde, zijn aanwezig. Het gezelschap bezoekt de Algemene Begraafplaats in Den Haag, waar enkele slachtoffers liggen begraven.