Zo’n 180, 190 mensen bezoeken de wekelijkse erediensten. En dat aantal groeit, zegt ds. Zadok. „Er zijn juist weer twee gezinnen bij gekomen. Volgende maand hopen we vier nieuwe mensen te dopen. Dit jaar hebben we al twee huwelijken gehad, en het derde volgt.”

Blij met de nieuwe kerk?

„Natuurlijk. Het is een prachtig gebouw, met veel mogelijkheden – niet alleen voor onszelf, maar ook breder, voor de kerk in Israël. Het is voor ons heel bijzonder dat we er nu onze kerkdiensten mogen houden. Hopelijk kunnen we binnenkort helemaal verhuizen vanuit Richon leTsion.”

Dat het allemaal zó lang duurt, ook qua formaliteiten, heeft dat ermee te maken dat het hier om een christelijke gemeente gaat?

„Ik denk niet dat dat op dít moment de reden nog is. Zo gaan de dingen in Israël. We zijn nu bezig met de keuken. Afspraak was dat we die binnen twee weken zouden hebben. Maar inmiddels zijn we anderhalve maand verder.”

Ds. Zadok maakt in Israël deel uit van de Reformed Pastors Meeting, een klein overleg­orgaan waarbij zes „gereformeerde voorgangers” zijn betrokken. „We ontmoeten elkaar zo eens in de twee maanden. Ik heb het voorrecht de bijeenkomsten te leiden. We bespreken allerlei thema’s, en werken bijvoorbeeld ook aan het opstellen van een gereformeerde belijdenis, toegespitst op het Joodse volk.”

Hebt u er al zicht op wanneer die klaar zal zijn?

„Het gaat niet zo snel als we zouden willen, maar we hopen hem eind 2015 wel af te hebben. We hebben nu zo’n 40 procent op papier staan.”

Misschien ging het hier niet om de moeilijkste gedeelten.

„Inderdaad. Onderwerpen als de plaats van Israël, de doop, het heilig avondmaal, zijn toch minder eenvoudig. De andere kant is dat we elkaar als voorgangers in de loop van de tijd zijn gaan kennen, en begrijpen. We denken dus dat we ook wat de moeilijkere onderdelen betreft, de landmijnen zeg maar, tot overeenstemming zullen komen.”

Veel tijd besteden de „reformed pastors” verder aan het geven van lessen aan enkele studenten, zegt ds. Zadok, „van de universiteit van Tel Aviv onder andere. We proberen hen voor te bereiden op het werk waarvoor de Heere hen riep. We zijn nu in het tweede jaar, en hebben inmiddels cursussen verzorgd over de gereformeerde theologie, hermeneutiek, evangelisatie, de kerkgeschiedenis van de eerste drie eeuwen na Christus, Grieks ook.”

Israël heeft een zware zomer achter de rug. Hoe kijkt u hierop terug?

„Israël heeft sinds 1948 verschillende oorlogen moeten voeren. Maar de laatste klassieke oorlog was toch die van 1973. Bij de oorlogen daarna, ook de laatste Gazaoorlog, moest Israël zich beschermen tegen een terroristische organisatie, die er welbewust voor kiest aanvallen uit te voeren op steden, op civiele doelen. Zo’n 4000, 5000 raketten zijn er vanuit de Gazastrook op ons land afgevuurd. In dat opzicht is het een wonder dat er relatief zo weinig mensen zijn geraakt – zes kwamen er om het leven. God is onze Beschermer, het Schild van Israël.

Dit is zo’n totaal andere manier van oorlog voeren. Neem de beelden van deze week ook weer, de Britse man die door IS wordt onthoofd. Verschrikkelijk.

Mijn indruk is dat Israël deze zomer in de voorhoede heeft gestaan. Het Westen –Europa, Amerika– moet zich gaan realiseren dat dit de toekomst is. Het zal strategieën moeten gaan bedenken om tegen terreurorganisaties als IS en Hamas te vechten.”

De impact die de raketaanvallen hebben, is enorm, zegt de predikant. „Veel mensen zijn getraumatiseerd. Ook in onze gemeente waren er bij wie de raketten heel dicht bij hun woning, of de school, insloegen. En dan dat voortdurende luchtalarm. Je bent aan het eten, staat onder de douche, en ineens is het er – en je rent weer naar de schuilkelder. Denk ook aan de velen die in het zuiden wonen en hun baan zijn kwijtgeraakt als gevolg van de oorlog.”

Er is echter ook nog een andere kant, aldus ds. Zadok. „Oorlog ís iets vreselijks, en ieder onschuldig persoon die wordt gedood, Israëliër of Palestijn, is een tragedie. Dat voorop. Maar wat we deze zomer ook hebben gezien, is dat omstandig­heden als deze mensen weer even stilzetten bij de echte levensvragen, de zin van het leven. Bij de dood. We werden bijvoorbeeld gebeld door overlevenden van de Holocaust die in het zuiden wonen. Ik had ook een gesprek met een orthodox persoon. Hij wilde weten wat wij nu precies geloven. Hij was zo moe, zei hij, de wét lag als een zware last op zijn schouders. Ik moest onwillekeurig aan Maarten Luther denken, die daar ook mee worstelde – totdat hij de rechtvaardiging door het geloof alleen ging begrijpen. Onze goede werken, hoe goed we ook ons best doen, schieten altijd tekort. Het is alleen de vrije genade van God, door Christus. We hebben meer dan een uur met elkaar gepraat. Hij stelde heel veel vragen.”

Een groep christelijke Nederlanders maakt op dit moment een busreis naar –onder meer– Auschwitz.

„Ik heb het begrepen, ja. Met de rabbijn.”

Rabbijn Van de Kamp, inderdaad. Hebt u zelf Auschwitz weleens bezocht?

„Auschwitz niet. Wel een paar andere concentratiekampen in Duitsland. En in april was ik in Oekraïne. Ik heb daar Babi Yar bezocht, waar meer dan 100.000 Joodse mensen zijn vermoord. Ook op een andere plaats ben ik geweest, waar meer dan 10.000 Joden levend begraven zijn. Ik hoorde er hoe mensen in de omgeving er getuige van waren dat de aarde nog een tijd lang bewoog, omdat een deel niet meteen stierf.

Het lijden van het Joodse volk is buitengewoon groot, en diep. Niet alleen tijdens de Holocaust, niet alleen in Duitsland, Oost-Europa en Polen. Denk ook aan de pogroms in Rusland, de inquisitie in Spanje en Portugal, de kruistochten en, vandaag de dag, Hamas, Hezbollah en andere die Israël willen vernietigen.”

Zijn er van uw eigen familie mensen in de kampen omgekomen?

„Nee. Mijn familie komt van oorsprong uit Irak. Maar bijvoorbeeld mijn oma heeft twee keer in haar leven het land waarin zij woonde moeten verlaten, correcter gezegd: eruit weg moeten vluchten. Uitsluitend omdat zij Joods was.

Zelf ben ik in Israël geboren, en opgegroeid in Iran. Maar toen de Islamitische Revolutie begon, eind jaren zeventig, moest ik weg omdat ik Israëliër was. De „wandelende Jood” is als het om de geschiedenis van mij en mijn familie gaat dus een zeer geschikte omschrijving.”

Wanneer hoorde u voor het eerst over Jezus Christus, over het Evangelie?

„Ik woonde toen in de Verenigde Staten, was 17. Via de Navigators en de OPC, de Orthodox Presbyterian Church, een reformatorisch kerkverband, ben ik met het Evangelie in aanraking gekomen. Ik ben toen ook gedoopt.”

Hoe reageerde uw familie?

„Die was daar niet blij mee. Het was: We hebben geen zoon meer. Ik was dood. Dé vraag die ik steeds kreeg, was: „Hoe kún je geloven in een Man in Wiens Naam zó veel Joodse mensen zijn gedood en vervolgd?” Voor hen bleef dat een vraag waar zij niet uitkwamen.”

Wat is uw antwoord op deze vraag?

„Het is een vraag die zeer emotioneel geladen is. Maar mijn antwoord is dat veel van deze zaken weliswaar in naam van het christendom, maar niet door ware christenen gedaan kunnen zijn. Jezus’ boodschap was een andere: een van vrede, van liefde. Hij zei: „Heb uw naasten lief als uzelf.” En: Jezus is geboren als een Jood, leefde als Jood, stierf als Jood en is opgestaan als een Jood.”

Eerder noemde u Maarten Luther even. Zonder twijfel een waar christen – maar toch een die verschrikkelijke dingen over de Joden heeft gezegd.

„We moeten met het badwater niet ook het kind weggooien. Luther, de grote reformator, heeft heel mooie dingen gedaan – de Bijbel vertaald in het Duits, om maar één ding te noemen. Diezelfde Luther heeft, inderdaad, verschrikkelijke dingen over de Joden gezegd, die later ook door Hitler zijn gebruikt. Dat is bijzonder triest. Maar, en dat is geen excuus, misschien kunnen we er een béétje inkomen als we bedenken dat Luther bij tijden zeer depressief was, en emotioneel reageerde. En nadat hij er zelf achter was gekomen dat onze werken ons de zaligheid niet kunnen brengen, en er een zware last van zijn schouders was gevallen, gunde hij dat het Joodse volk ook. Toen de Joden in zijn ogen halsstarrig bleven, keerde hij zich totaal tegen hen.

Zo zijn er ook in de geschiedenis van het christendom veel zwarte bladzijden. En toch, straks in de hemel zullen we daar staan, ook Maarten Luther, en zullen al deze dingen wegvallen. Wat zal dat groot zijn.”

Het antisemitisme in Europa neemt steeds ergere vormen aan. Tal van Joden, vanuit Frankrijk onder meer, emigreren momen­teel naar Israël. Hoe kijkt u daartegen aan?

„Ik geloof dat God de Joden weer terugbrengt naar het land van hun vaderen, dat zij in 1948 weer hebben teruggekregen, en op deze manier de weg baant voor de volvoering van Zijn beloften.”

Maar: haat, aanslagen op Joden – dat is niet de gemakkelijkste weg.

„Uit de Bijbel en de kerkgeschiedenis kunnen we leren dat God soms vervolging en haat gebruikt om ons verder te brengen. Wat niet wegneemt dat ik hoop dat de kerken dit keer niet blijven zwijgen – zoals ze dat tijdens de Holocaust grotendeels hebben gedaan. Ik hoop dat zij zich krachtig zullen uitspreken tegen het anti­semitisme.”

Wat zijn uw verdere plannen?

„We hopen dat onze gemeente, en onze uitgeverij HaGefen, tot een zegen zullen zijn, voor Joden en heidenen. Mijn grote wens is dat we binnen niet al te lange tijd een zendeling kunnen uitzenden. Niet naar het Joodse volk, maar naar de heidenen. Ik denk dat er, als het gaat om de boodschap van het Evangelie, niets krachtiger is dan dat een Joods persoon, die 2000 jaar de Messias heeft verworpen, die 2000 jaar vervolgd is door de kerk en in naam van het christendom, de wereld ingaat en dezelfde Christus predikt, aan de volken.”

>>rd.nl/kerkbreed

David Zadok

Ds. David Zadok (1961) is in Israël predikant van de gemeente 
Chesed we Emet (genade en waarheid), die hij omschrijft als „reformatorisch in onze theologie, baptistisch als het gaat om de doop.” De achterliggende jaren kwam, met financiële steun vanuit Nederland, een nieuw kerkgebouw tot stand in Kanot. Op uitnodiging van het Isaac da Costa Fonds en de Stichting Steun Messiasbelijdende Joden spreekt ds. Zadok deze week op diverse plaatsen: vanavond nog in de christelijke gereformeerde kerk te Noordeloos, morgenavond in de Nieuwe Kerk in Katwijk aan Zee, zaterdagavond in de Adventkerk te Veenendaal. Wat is zijn boodschap? „In elk geval wil ik de Nederlanders heel hartelijk bedanken voor alle steun, ook financieel, die zij ons de afgelopen jaren hebben gegeven.”

Lees verder in Digibron:

Verder na ”Grace and Truth (Reformatorisch Dagblad, 10-12-2013)

Grace and Truth naar nieuwe kerk (Reformatorisch Dagblad, 03-09-2013)

Kerkgebouw gemeente ds. Maoz bijna klaar : David Zadok predikant van Messiasbelijdende gemeente in Kanot (Reformatorisch Dagblad, 11-07-2012)

“Het Licht wint, ook in Israël” – interview met David Zadok (Reformatorisch Dagblad, 16-11-2006)

In elke stad een gemeente : Ds. Maoz heeft bouwvergunning voor nieuwe kerk binnen (Reformatorisch Dagblad, 03-06-2000)