Ulrich Lilie van Diakonaat: Met ons werk illustreren wij het Evangelie
Diakonie, de diaconale organisatie van de Evangelische Kerk in Duitsland (EKD), is de op twee na grootste werkgever van Duitsland. Sinds 1 juli is Ulrich Lilie (57) president van de organisatie. Vorige week woensdag werd hij tijdens een kerkdienst officieel geïnstalleerd. De Duitse nieuwsdienst Idea sprak met hem.
Lilie was in Düsseldorf werkzaam als predikant, stadssuperintendent en hoofd theologie van de diaconale Graaf Reckestichting. Recent maakte hij de overstap naar Diakonie, een organisatie met ruim 450.000 medewerkers in dienst en zo’n 28.000 aangesloten instellingen. De jaaromzet wordt geschat op zo’n 20 miljard euro.
Het aantal christenen in Duitsland daalt. Het aanbod van Diakonie neemt toe. Hoe kan dat samengaan?
„De vraag naar diaconale diensten is onverminderd groot. Tegelijkertijd loopt vanwege demografische veranderingen het aantal protestantse kerkleden terug. Dat vraagt van Diakonie dat wij meer geschoolde werknemers in dienst moeten nemen. Er zijn meer oudere mensen die hulp nodig hebben en meer kinderen en jongeren, die als gevolg van traumatische ervaringen, intensief begeleid moeten worden.”
Moet Diakonie niet kleiner worden als er minder christenen zijn?
„Het aanbod van Diakonie richt zich niet alleen op christenen, maar op alle mensen, ongeacht hun religie, herkomst of nationaliteit. Daarom is de vraag naar diaconale diensten zo groot. Het blijft een uitdaging om het profiel van een groeiende organisatie zo helder te houden dat het voor mensen duidelijk blijft waar Diakonie voor staat. Wie bij ons komt, mag verwachten dat hij professionele hulp ontvangt, maar ook pastorale zorg, in het ideale geval ondersteund door vrijwilligers uit de plaatselijke gemeente. Het zou mooi zijn als hij iemand aantreft die op zingevings- en geloofsvragen kan ingaan.”
De Münchense theoloog prof. F. W. Graf merkte in een interview op dat diaconale organisaties zowel dienstverlener als heilbrenger moeten zijn.
„Dat is zeker zo. In de eerste plaats zijn wij dienstverleners. Maar met ons werk illustreren wij ook het Evangelie en nodigen we uit tot het geloof. Wij zien onszelf echter niet als „heilbrenger.” Dat zou ook niet verenigbaar zijn met ons christelijke geloof.”
Wat is diaconaat dan?
„Diaconaat is liefdadigheid en professionele hulp in opdracht van Jezus Christus, Die Zich zonder voorwaarden in dienst van de naaste heeft gesteld. Op de eerste plaats staat altijd de individuele hulp; niet de missionaire kans.”
U wilt dat kerkelijke gemeenten en diaconale instellingen nauwer samenwerken. Hoe moet dat gebeuren?
„In de periode dat ik predikant in Düsseldorf was, nam ik regelmatig deel aan rondetafelgesprekken tussen diaconale organisaties en kerken. Die samenwerking biedt twee voordelen: kerken zijn over het hele land verdeeld en staan dicht bij de mensen. Bovendien hebben zij veel vrijwilligers in hun gelederen die vanuit hun geloofsovertuiging graag iets voor anderen doen. Veel oudere mensen zijn op zoek naar zulke personen. Een professionele coördinatie van vrijwilligers kan beide partijen bij elkaar brengen.”
Hoe regel je dat?
„Vrijwilligers zijn uitstekende netwerkers, hebben goede ideeën voor fondsenwerving en zijn prima ambassadeurs. Wat het meest waardevol is: Ze brengen tijd en motivatie mee. Bij vrijwilligersmanagement gaat het daarom, dat men hun werk coördineert en hun opmerkingen en kritiek in de organisatie serieus neemt.”
U hebt gewerkt als predikant en als directeur van een hospice. Wat was uw belangrijkste ervaring uit die tijd?
„Als directeur van een hospice werd ik bij stervenden gevraagd om iets te zeggen. Dan draait het om die aloude vraag: Wat is uw enige troost in leven en in sterven? Voor mij is het een wonder dat deze wereld ondanks zijn kwetsbaarheid en beperkingen van menselijke mogelijkheden nog steeds bestaat. Dat wij ’s ochtends wakker worden, dat de zon schijnt en wij leven, ervaar ik als een Godsbewijs. Zo’n ervaring maakt mij hoopvol dat God ook aan het einde van ons leven meer voor ons bereid heeft dan wij dromen kunnen.”
Later kwam u in het management terecht. Van 2007 tot 2010 was u superintendent van het kerkdistrict Düsseldorf, daarna werd u hoofd van de diaconale Graaf Reckestichting.
„Ik heb deze taken niet alleen als managementstaken opgevat. Ik heb ook gepreekt en pastorale gesprekken gevoerd. Natuurlijk horen ook bestuurstaken bij deze banen. Maar het mag duidelijk zijn dat ik anders ben dan een manager van een seculiere onderneming.”
Wat is het verschil?
„De mensen zullen als het goed is ervaren dat ik vanuit een missie, vanuit een overtuiging handel. Ik werk met de hoop dat wij het niet alleen zijn die de kerk en het diaconaat opbouwen, maar dat er Iemand meewerkt, Die ons tegemoet treedt. Dit perspectief van hoop geeft kalmte, geduld, vaak ook humor, en geeft me rust om mijn werk kritisch tegen het licht te houden.”
Ook seculiere ondernemers zijn in de regel hoopvolle mensen die over hun werk nadenken.
„Maar het is nogal een verschil of iemand een wandeling maakt of een kerkdienst bezoekt waarin je wordt geschonken wat je zelf niet hebt.”
In het visiedocument van de Graaf Reckestichting staat de gouden regel: „Alle dingen dan, die gij wilt, dat u de mensen zouden doen, doet gij hun ook alzo (Matt. 7:12). Hoe zou u als patiënt in een ziekenhuis van Diakonie graag behandeld worden?
„Ik zou willen dat men tijd voor mij neemt en dat de medische mogelijkheden met mij besproken worden. De vraag van Jezus aan de blinde Bartimeüs acht ik zeer verstandig en geestelijk: „Wat wilt gij, dat Ik u doen zal?” (Luk. 18:41). Doorslaggevend is niet wat medisch haalbaar is, maar wat de patiënt zinvol en nuttig vindt.”
Dat zien uw concurrenten in –bijvoorbeeld– openbare ziekenhuizen vermoedelijk ook zo. Wat onderscheidt Diakonie van andere aanbieders?
„Wij zijn in dienst van Jezus Christus. Deze houding moet weerspiegeld worden in onze werk.”
Lees ook:
