Erekruis op hoogste punt van Zeeland
KLEIN-VALKENISSE. Op het hoogste punt van Zeeland staat een kruis. Op 11 september 1944 –vandaag precies 70 jaar geleden– werden op deze plek zes mannen door een Duits vuurpeloton gefusilleerd.
Met 49 meter en 10 centimeter is het duin bij Klein-Valkenisse het onbetwiste hoogtepunt van Zeeland. De klim naar de top wordt beloond met een fantastisch uitzicht. In de rondte achtereenvolgens de Lange Jan in Middelburg, de kerncentrale van Borssele, de haven van Vlissingen, de vierkante vuurtoren van Westkapelle. Aan de overkant van het water Zeeuws-Vlaanderen, het België van Nederland.
In deze duinenjungle staat het kruis. Fier rechtop. Als een teken. Op 11 september 1944 werden hier zes mannen door de Duitsers gefusilleerd. Pal voor de bevrijding van Zeeland. In oktober bombardeerden de Britten de zeewering, waardoor Walcheren onder water kwam te staan. Toen Westkapelle en Vlissingen vanuit zee waren veroverd op de Duitsers volgde de overgave van Walcheren.
De namen van hen die in die laatste dagen van de oorlog in Zeeland vielen, staan klein op het kruis. Beneden in het dorp is een grotere plaquette: A. de Colvenaer, 46 jaar en zijn zoon Y. de Colvenaer, 17 jaar; A. Pierets uit Zelzate (België), 39 jaar; A. P. Dieleman uit Wissenkerke (36), W. Niesthoven (28) en J. van der Wey uit Middelburg (19).
Het is volgens de website tracesofwar.com vrijwel zeker dat de zes slachtoffers volgens het standrecht zijn veroordeeld voor hun daden tegen de Duitse bezetter. Standrecht werd feitelijk alleen toegepast op militairen, maar na Dolle Dinsdag (5 september 1944) werden ook burgers volgens het standrecht veroordeeld. Dit om verzetsbewegingen onder de bevolking snel en hardhandig de kop in te drukken. Beroep tegen een uitspraak van een standrecht was niet mogelijk.
Volgens het vonnis waren de drie Belgen uit Zelzate veroordeeld omdat ze piloten en onderduikers verborgen hadden gehouden en in het bezit waren van munitie en vlaggen van de geallieerden. A. Dieleman uit Wissenkerke had er volgens het vonnis op Dolle Dinsdag aan meegewerkt Duitse soldaten te ontwapenen en gevangen te houden. Niesthoven werd veroordeeld voor een sabotagedaad in de avond van Dolle Dinsdag na spertijd. Samen met een kennis groef hij een gat als autoval in de Koudekerkseweg in Middelburg, een belangrijke doorgaande route voor Duitse eenheden die uit Zeeuws–Vlaanderen kwamen en richting Sloedam trokken.
Van der Weij werd veroordeeld omdat hij samen met een vriend op 11 september poolshoogte ging nemen bij de Sloedam. Uit een verlaten Duitse schuilplaats bij de Sloedam namen ze een karabijn en 250 patronen mee. De vriend raakte gewond toen er werd geschoten. De chirurg die hem opereerde aan zijn buikwond kon hem op medische gronden uit handen van de Duitsers houden. Hierdoor ontkwam hij aan terechtstelling.
Vijf mannen zijn op 11 september 1944 gefusilleerd. Het vonnis van het zesde slachtoffer, Van der Weij, werd op 19 september voltrokken op dezelfde plaats in de duinen bij Klein-Valkenisse. Geen van de familieleden heeft ooit officieel bericht gekregen van de executie.
Na afloop van de Tweede Wereldoorlog werden de lichamen van de zes mannen gevonden in een massagraf aan de zeekant van de duinen. De drie Belgische slachtoffers zijn herbegraven in Zelzate. A. Dieleman is herbegraven in Wissenkerke. W. Niesthoven en J. van der Weij zijn herbegraven in Middelburg.