Wat heeft de ECB nu weer gedaan?

De maatregelen van Mario Draghi, voorzitter van de ECB, volgen elkaar snel op. Drie maanden terug verlaagde de ECB al het belangrijkste rentetarief naar een historisch lage 0,15 procent. Gisteren ging daar nog wat van af, waarmee geld met een rente van 0,05 procent nu dan écht vrijwel gratis lijkt te zijn geworden. De ECB meldde tevens op grote schaal (mogelijk tot een bedrag van 1000 miljard euro) herverpakte bedrijfskredieten en bankobligaties met onderpand (zoals hypotheken) te gaan kopen.

Waarom?

De ECB haalt alles uit de kast in haar strijd tegen de hardnekkig lage inflatie (bijna deflatie) die de eurozone kenmerkt. Centrale bankiers houden niet van dalende prijzen. Voor een schuld edreven economie is een lichte prijsstijging (de ECB mikt op een jaarlijkse inflatie van 2 procent) aantrekkelijker. Ook kan deflatie ervoor zorgen dat investeren voor bedrijven minder interessant wordt en zo de economie, die zich de afgelopen maanden weer wat meer neerwaarts lijkt te bewegen, nog een extra knauw geven. De ECB hoopt met de lagere rente, via meer leningen, zowel de inflatie als de economie te stimuleren.

Gaat dit helpen?

De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat alle registers die Draghi de afgelopen maanden al opentrok, weliswaar de euro omlaag hebben geduwd, maar vrijwel niets hebben uitgehaald voor zowel de hoogte van de inflatie als de economie. De meningen zijn daarom verdeeld. Sommige analisten spreken van een „reddingsboei”, anderen van een „laatste flodder uit het rentekanon van de ECB.”

Een renteverlaging van al heel erg laag (0,15 procent) naar nog ietsjes lager (0,05 procent) lijkt vooral symboliek. Toch zit er een zekere logica achter de gisteren genomen besluiten. Enkele maanden terug kondigde de ECB namelijk aan vanaf eind deze maand langlopende leningen te gaan verstrekken aan banken, specifiek bedoeld om de ingezakte kredietverlening aan bedrijven aan te zwengelen. Die gaan momenteel gebukt onder de afgenomen bereidheid van banken om de buidel te trekken, vanwege strengere kapitaaleisen maar vooral ook de doorlichting van hun balansen die de ECB momenteel uitvoert.

Door de rente nu nog wat verder te verlagen, maakt de ECB het voor banken nóg wat aantrekkelijker om straks gebruik te gaan maken van die nieuwe ECB-liquiditeit. Om banken nog wat meer op te porren, koopt de ECB straks ook nog eens herverpakte bedrijfskredieten en bankobligaties op. Het extra geld dat banken via deze kanalen in handen krijgen, moeten ze haast wel gaan uitgeven, aangezien de ECB gisteren het oppotten van geld door banken nog onaantrekkelijker heeft gemaakt door de boeterente voor banken die sparen bij de ECB te verhogen naar 0,2 procent.

Geef banken geld in handen en dwing ze het uit te geven, lijkt dus op hoofdlijnen de strategie.

Baat het niet, dan schaadt het niet?

Dat is de vraag. Het huidige onorthodoxe geldbeleid kan leiden tot zeepbellen op aandelen- en obligatiemarkten, omdat beleggers wanhopig zoeken naar rendement en blind raken voor risico. Ook kan het extra geld worden gebruikt voor leningen die je eigenlijk helemaal niet hebben wilt. In zijn algemeenheid voedt het huidige beleid in ieder geval de angst dat de economie straks slechts nog draaien kan op monetaire doping van de ECB.

En wat betekent dit voor mij?

Als u belegger bent, dan is Mario Draghi nu uw beste vriend. Op de beurs wordt het iedere keer opnieuw met gejuich begroet wanneer de ECB wéér meer geld de financiële markten inpompt. Ook voor huizenkopers of mensen met een variabele hypotheekrente is de huidige situatie prettig. Voor spaarders is ze echter minder fijn. De lagere rente levert immers lagere spaartarieven op en daarmee minder inkomen. Ook voor pensioenfondsen is de lage rente beroerd, omdat die hun dekkingsgraden drukt.

Voor Nederland als geheel, met in totaal onder huishoudens meer bezittingen dan schulden, is een ultralage rente daarom op het eerste gezicht niet heel aantrekkelijk.