CGB wijst kerken op mogelijkheid appèlschrift
Gereformeerde kerken die meegaan met de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) kunnen bij de gereformeerde synode een appèlschrift indienen omdat ze per 1 mei plaatselijk hun zelfstandigheid verliezen. Dat deelde ds. D. Westerneng, voorzitter van het Confessioneel Gereformeerd Beraad (CGB), zaterdagmiddag mee tijdens een overleg van het Beraad van Confessionele Gereformeerde Kerken (BCGK), een platform van het CGB.
„Als gevolg van het verenigingsbesluit verandert een plaatselijke gereformeerde kerk van een zelfstandig kerkgenootschap in een zelfstandig onderdeel van de Protestantse Kerk, zo heeft de gereformeerde synode besloten”, hield de CGB-voorzitter de ongeveer 130 aanwezigen in de Ermelose Immanuëlkerk voor. De synode is volgens het CGB niet bevoegd eenzijdig en tegen de wil van een kerk zo’n besluit te nemen. „Want het kerkverband bestaat door vrijwillige aaneensluiting van plaatselijke kerken en in de kerkorde ligt vast dat meerdere vergaderingen geen zaken mogen behandelen die de kerken zelf kunnen behartigen. Een kerkenraad moet zelf besluiten afstand te doen van deze mogelijkheid tot uittreden.”
Een kerkenraad heeft dan ook alle reden op dit punt in appèl te gaan, meent het CGB. „Dan laat u ook na het verenigingsbesluit van de synode weten dat u het ontzeggen van dit gereformeerde recht ontoelaatbaar vindt. En hoe de synodebeslissing in appèl ook uitvalt, het geeft bij eventueel uittreden later de mogelijkheid hierop terug te komen. Wanneer de landelijke kerk de rechtspositie van plaatselijke kerken eenzijdig wijzigt, is dat ook burgerlijk-juridisch onrechtmatig. Maar dan moet u wel kunnen aantonen de gehele kerkelijke weg van verzet hiertegen te zijn gegaan.”
De toespraak van ds. Westerneng was er verder op gericht het standpunt van het CGB inzake de PKN -nu niet breken met de verenigde kerk, maar aan de hand van ijkpunten de komende tien jaar een definitieve afweging maken- toe te lichten en te onderbouwen. Kernvraag was: Kunnen we omwille van ons geloven niet mee met de nieuwe kerk?
„De enige reden om zich van een gestalte van de Kerk van Christus los te maken, is dat die een valse kerk is geworden”, poneerde ds. Westerneng. „De kenmerken van een kerk zijn er dan niet meer. Men schrijft aan zichzelf en aan de verordeningen van de kerk meer gezag toe dan aan Gods Woord; men bedient de sacramenten naar eigen goeddunken en vervolgt hen die de kerk aanklagen vanwege haar ontrouw, aldus de Nederlandse Geloofsbelijdenis.” Met een kerkorde als die van de verenigde kerk durft het CGB echter niet te zeggen dat de PKN géén gestalte is van de Kerk van alle plaatsen en tijden. „Het streven naar gehoorzaamheid aan de Schrift en belijden van de drie-enige God staat voorop.”
Ds. Westerneng erkende volmondig dat de PKN „in haar pluralisme en halfslachtigheid” een zieke of dwalende kerk is. „Maar ik moet daarbij denken aan de gelijkenis van het onkruid en de tarwe.” Het proberen helend aanwezig te zijn in de zieke PKN lijkt het CGB vanuit Schrift en belijdenis de juiste keuze. Om hieraan gestalte te geven, adviseert het CGB gereformeerde kerkenraden in het beleidsplan een „verklaring van trouw aan het belijden” op te nemen, inclusief een ondertekeningsformulier voor de ambtsdragers van plaatselijke kerken. Kerkenraadsleden spreken daarin onder andere uit „trouw te zullen houden aan het belijden der kerk, dat het voorgeslacht tot uitdrukking heeft gebracht in de drie algemene belijdenisgeschriften en in de Drie Formulieren van Enigheid.”
De CGB-voorzitter benadrukte dat het advies om niet met de PKN te breken niet betekent dat het CGB de pluraliteit in de kerk zou goedkeuren. „We zullen daartegen blijven strijden en waarschuwen als een heilloze weg.” Ook wees hij er nadrukkelijk op dat het hoofdbestuur niet de kerkenraden of kerkleden veroordeelt die anders kiezen. „We moeten het elkaar niet moeilijker maken dan nodig is.”
Het CGB zal zich binnen de PKN opstellen als een modaliteit. „Het CGB wil geen plurale, maar een voluit belijdende kerk. Maar wanneer wij daarin tegen onze wil terechtkomen, willen wij ook voluit de ruimte om het gemeente en kerkzijn zoals wij dat juist achten, uit te dragen en gestalte te geven.” Daarom zal het CGB de activiteiten van het BCGK „met kracht” uitbouwen. Ook wil het CGB intensief contact blijven onderhouden met kerken en kerkleden die zijn doelstelling onderschrijven, zowel binnen als buiten de PKN. Verder verwacht het hoofdbestuur dat de synode vanaf heden ook vertegenwoordigers van het CGB zal laten benoemen in de raad voor het gereformeerd belijden en in andere organen van de PKN. Ds. Westerneng riep de confessioneel gereformeerden ertoe op „voluit verantwoordelijkheid” te dragen voor de kerk op plaatselijk en bovenplaatselijk niveau.
Na de toespraak werden ongeveer tien vragen beantwoord. Rode draad in de vraagstelling: Zijn de beloften van de synode wel te vertrouwen? Ds. Westerneng was hierover redelijk positief. „We moeten de synode vertrouwen op haar woord totdat het tegendeel blijkt.”
Eveneens in de Ermelose Immanuëlkerk hield de Bezinningsgroep van gereformeerde kerken ’s morgens in een bovenzaal een besloten vergadering. Initiatiefnemers ds. C. B. Elsinga uit Den Ham en ds. K. J. Bijleveld uit Garderen hadden 89 gereformeerde kerkenraden aangeschreven. Het gaat om de kerkenraden die de gereformeerde synode een halfjaar geleden hadden laten weten in principe niet voor kerkfusie te voelen of die aangaven zich slechts onder bepaalde voorwaarden erin te kunnen vinden. Doel van de Bezinningsgroep is kerken een handreiking te bieden voor een zorgvuldige besluitvorming na 12 december. Het is volgens ds. Elsinga niet de bedoeling van de Bezinningsgroep om kerken aan te bevelen niet mee te gaan met de PKN. „Wij willen die keuze bij de kerken zelf neerleggen. Wel willen we een mogelijk perspectief schetsen voor kerken die niet de vrijmoedigheid hebben om mee te gaan met de verenigde kerk.”
Tijdens de bijeenkomst waren ongeveer evenveel mensen aanwezig als ’s middags, schat ds. Elsinga desgevraagd. Hij zegt niets te kunnen zeggen over het aantal kerken dat zal besluiten niet mee te gaan met de verenigde kerk. „Iedereen die daarover nu al wat zegt, doet een slag in de lucht. De meeste gereformeerde kerkenraden moeten nog besluiten wat ze gaan doen.”
Voor kerkenraden die zullen besluiten -of dat overwegen- (voorlopig) buiten de PKN te blijven, organiseert de Bezinningsgroep op 28 februari een (eveneens besloten) bijeenkomst in de Goede Herderkerk in Nijkerk. Ds. Elsinga zegt dat er dan vermoedelijk meer duidelijkheid zal bestaan over de vraag hoeveel gereformeerde kerken niet meegaan met de fusie.
