Je bemoeit je niet met andermans zaken en je blijft al helemaal af van iemands grondgebied. Ziehier twee overtuigingen die de politieke leiders in China op hun hart dragen, en daar hebben ze zo hun reden voor. Binnen de grenzen van hun land zijn genoeg heikele kwesties waarmee buitenstaanders zich zouden kunnen gaan bemoeien: de kwestie Tibet, die van de islamitische Oeigoeren en van de mensenrechten van burgers in het algemeen.

Wat doe je als een van je beste bondgenoten deze dogma’s aan zijn laars lapt? Ga je hem bestraffen, zeg je de vriendschap op, wijs je hem de deur?

China zit met dit dilemma opgescheept sinds Rusland stennis maakt in buurland Oekraïne, eerst door brutaalweg de Krim te annexeren en nu door in Oost-Oekraïne de opstand te steunen. Stuk voor stuk staaltjes van buitenlandse inmenging waar China van gruwt. Maar in plaats van president Poetin op zijn nummer te zetten doet Peking er het zwijgen toe, kijkt het de andere kant op. „Je neutraal houden” heet dat in omfloerste diplomatentaal. Juist omdat China moet walgen van wat er in Oekraïne gebeurt –buitenlandse steun voor een afscheidingsbeweging– zou je een fel protest verwachten, want wat de pro-Russische Oekraïners doen vreest Peking in eigen land –in Tibet, in Xinjiang, maar ook in Hongkong– al vele jaren.

Sneer naar EU

Die Chinese neutraliteit is de afgelopen maanden tamelijk onzichtbaar geworden achter een mantel van innige liefde tussen Poetin en zijn ambtgenoot Xi Jinping. Uit openlijke uitlatingen van de laatste –gedaan tijdens het staatsbezoek van Poetin aan China, in mei dit jaar– lijken de Chinezen zelfs op te schuiven in de richting van de Russische opstelling rond Oekraïne. Zo stond in een gezamenlijke verklaring van Poetin en Xi dat buitenlandse organisaties en landen andere staten niet moeten pressen om zich bij een bepaalde organisatie aan te sluiten. Je hoeft niet superintelligent te zijn om hierin een sneer richting Europa te horen dat Oekraïne zou hebben verleid tot een EU-lidmaatschap. Impliciet was de boodschap dat Oekraïne de Russische annexatie en inmenging over zichzelf heeft afgeroepen. Door hiermee in te stemmen liep president Xi wel heel ver mee met zijn Russische ambtsgenoot.

Belangen in Oekraïne

Van openlijke Chinese steun zal nooit sprake zijn, vanwege de precedentwerking in eigen land, maar ook om de economische belangen die China in Oekraïne heeft, en dan gaat het om Chinese investeringen, om Oekraïense wapenleveranties en export van landbouwproducten richting China.

Maar de Russische relatie omwille van Oekraïne op het spel zetten? Dat zullen de Chinezen niet laten gebeuren want daarvoor zijn de belangen in Rusland weer te groot.

Afkeer van Amerika

Zo drijft de afkeer van Amerika –althans in zijn buitenlandspolitieke of geopolitieke gedaante– beide grootmachten in elkaars armen. China heeft al langer problemen met de Amerikaanse bemoeienis in zijn achtertuin, of beter: zijn ‘vijver’ die Oost-Chinese Zee heet en waarvan diverse eilandjes door tal van landen –waaronder China– worden geclaimd.

En Rusland kan wel wat meer evenwicht gebruiken in zijn economische oriëntatie – minder op Europa en meer op het Verre Oosten, met China voorop.

Vandaar dat op 21 mei een gasakkoord tussen de twee staten uitbundig door Poetin en Xi werd gevierd. Het pact hield in dat China de komende dertig jaar 38 miljard kubieke meter gas per jaar krijgt geleverd voor een prijs waarop Europa jaloers moet zijn: 350 dollar per 1000 kuub (ter vergelijking: Europa betaalde vorig jaar 380, Oekraïne 485 dollar).

In Rusland werd het akkoord door nationalisten „van strategische betekenis” genoemd, omdat het „de Amerikaanse poging tot isoleren van Rusland” zou ondermijnen.

De Russische vriendschap jegens China kent ook haar grenzen, bleek de afgelopen tijd. Zo weigerde Poetin over „strategische samenwerking” met China te spreken, iets wat Xi juist wel deed. De Russische president houdt het liever bij economische en „militaire samenwerking” want om betrokken te worden bij Chinese ruzies met buurlanden over het bezit van eilandjes? Daar zit deze bondgenoot niet op te wachten.