Commentaar: Overheid en EU moeten gevolgen sancties compenseren
Koop Hollandse waar! Dat is de oproep die allerwegen klinkt nu de effecten van de boycot van groente en fruit uit de Europese Unie door Rusland voelbaar worden. Wie de exacte schade van deze boycot voor de Nederlandse economie als geheel bekijkt, hoeft niet in paniek te raken. Het gaat procentueel gezien niet om verwoestende effecten op onze economie.
Heel anders pakt dat echter uit voor individuele bedrijven. Groente- en fruittelers werden de afgelopen weken direct geconfronteerd met de gevolgen van de maatregelen van president Poetin. Maatregelen die weer een reactie zijn op sancties die aan Rusland opgelegd zijn door de EU in verband met het Russische optreden in Oekraïne.
De publieke steun voor die maatregelen is trouwens groot. Maar steun aan sancties die je niet direct raken, is natuurlijk nog wel iets anders dan in je bedrijfsvoering geconfronteerd worden met de directe gevolgen. Om de telers te helpen, hebben veel supermarkten de prijzen van groente en fruit flink verlaagd. Zo wordt er meer gekocht, is de redenering, en dat is weer goed voor de telers. Ook diverse publieke figuren roepen de consument ertoe op een appeltje of peertje extra te eten.
Het is allemaal goed bedoeld en oproepen tot solidariteit is zeker niet verkeerd in een maatschappij waarin individualisme bijna een religie is geworden.
Het werkt ook, zo blijkt. Mensen zijn bereid extra op te letten bij het boodschappen doen. Het geeft de consument, die zich ten aanzien van het wereldgebeuren maar al te vaak volstrekt machteloos voelt, het gevoel invloed te hebben. Fruit eten om Poetin dwars te zitten, geeft appels en peren toch net iets meer smaak.
De land- en tuinbouworganisatie LTO heeft echter laten weten dat de acties van de supermarkten om via prijsverlagingen de telers te helpen niet de goede manier zijn. Lagere prijzen in de supermarkten zetten namelijk de inkoopprijzen onder druk, waardoor de telers uiteindelijk te weinig geld krijgen voor hun producten. Volgens LTO is het beter als er minder verkocht wordt voor een redelijke prijs dan dat er meer wordt verkocht voor bijna niets.
En dan is er nog een gevaar voor wat betreft die oproep om vooral Hollandse waar te kopen. Want als alle EU-landen hun consumenten ertoe oproepen producten uit het eigen land te kopen, stort de export in de desbetreffende landen naar andere EU-landen ook nog in. Dat is voor de groente- en fruittelers in een klein land als Nederland een ramp bij een ramp, omdat de afzetmarkt dan nóg kleiner wordt. Zo bezien zijn gecoördineerde steunmaatregelen van de EU een betere oplossing.
Wat extra consumptie van groente en fruit is voor de gemiddelde Nederlander heel gezond. Maar voor de getroffen bedrijven is meer nodig. De Hollandse koopmansgeest leidt ertoe dat die bedrijven al koortsachtig op zoek zijn naar nieuwe afzetmarkten. Maar ondertussen hebben zowel de nationale overheid als de EU-bestuurders in Brussel de taak ervoor te zorgen dat de gevolgen van de sancties niet afgewenteld worden op één enkele beroepsgroep.