Het beeld dat Nederlanders van Russen hebben, is nu „niet best”, vermoedt D. Bos uit Eindhoven. Hij is getrouwd met de Russin Natasha Bos-Mokhnatova. De docente Russisch woont al tientallen jaren in ons land.

Dat Bos „heel duidelijk het beeld” heeft dat Russen na de vliegramp hier niet te benijden zijn, werd hem duidelijk uit een telefoongesprek met Dasha. Dat is een Nederlands-Russische kennis van zijn vrouw. „Dasha wilde mijn vrouw spreken, maar die is er nu niet. Dus heb ik haar aangehoord. Dasha was volkomen over haar toeren. Ze vertelde dat ze altijd een heel goede relatie met haar Nederlandse buren had. Het kon eigenlijk niet beter. Ze dronken bij elkaar koffie, barbecueden samen, hielpen elkaar.

Tot na de ramp. Toen Dasha „hallo” zei tegen de buren, reageerden die ineens niet meer. Westerse media zetten een negatief beeld neer van Poetin. Nederlanders nemen dat klakke­loos over. Dasha is volkomen onschuldig is, ze heeft toevallig Rusland in haar paspoort staan. Ze heeft niets met die vliegramp te maken. Maar ze wordt op straat wel uitgejouwd. Russin! Russin! Russin!”

Toch lijkt niet elke Rus in de rats te zitten. Zo meldt de 27-jarige Russin Julia vanuit Amersfoort: „Ik spreek veel Nederlandse vrienden. Natuurlijk zijn ze tegen Poetin en de Russische regering, maar ik merk niks van verwijten in mijn richting.”

Nederland telt tienduizenden inwoners van Russische komaf. Volgens het Centraal Bureau voor Statistiek woonden hier op 1 januari 2012 65.000 mensen van Sovjet-origine.

Er heerst in ons land een anti-Russisch sentiment. Zo is er weerstand tegen de komst van een Russische olieterminal in Rotterdam. Het Rotterdamse GroenLinksraadslid Bonte 
meldde vanmorgen dat een 
raadsmeerderheid tegen de terminal „steeds dichterbij” komt. Gisteren zei hij in Het Financieele Dagblad: „Nu kunnen we nog voorkomen dat het Kremlin met zijn tentakels tot in de Rotterdamse haven doordringt.”

Ondernemer Richard Lezer uit Zwanenburg toonde zich vanmorgen in De Telegraaf verontwaardigd dat hij maandag een mail kreeg van de Nederlandse Export Combinatie met de vraag of hij vanwege een uitwisselingsproject plek zou hebben voor een trainee uit Rusland. Aan de organisatie schreef Lezer een boze mail: „Hoe bizar is het dat u zo kort na een dag van nationale rouw dit programma niet kunt bevriezen, totdat er duidelijkheid is over de rol die Rusland in deze tragedie heeft gespeeld.” Het ministerie van Buitenlandse Zaken, betrokken bij het project, schort het project mogelijk op.

Voor Russen in Nederland is het er niet gunstiger op geworden, concludeert Nicolaas Kraft van Ermel, staflid van het Nederland-Ruslandcentrum in Groningen. Dat centrum, onderdeel van de Rijksuniversiteit Groningen, helpt onder meer Nederlandse bedrijven voet aan de grond te krijgen in Rusland. Het centrum heeft contacten met de Gasunie.

Kraft van Ermel heeft hier relaties met zo’n twintig Russen. „Het is niet zo dat Russen op straat in elkaar worden geslagen, maar ze voelen zich wel knap ongemakkelijk. Ze merken dat in conversaties over vlucht MH17 de ogen op hen zijn gericht. Dat kan intimiderend overkomen.”

Het zit Kraft van Ermel, kenner van de recente Russische en Oekraïense geschiedenis, dwars dat kennelijk Russen „die op een eerlijke manier hun brood verdienen” worden aangekeken op het drama in Oost-Oekraïne. „Ik las vorige week in de Volkskrant dat iemand in Amsterdam een Russische winkel binnenkwam en riep: „Het is jullie schuld!” Zoiets vind ik heftig. Het is overduidelijk dat de gewone Rus 0,0 met die ramp te maken heeft.”

Veelzeggend was de recente suggestie van burgemeester Broertjes van Hilversum om de dochter van Poetin, die in Nederland zou verblijven, het land uit te zetten. Een opmerking waar hij later spijt over betuigde. Hilversum is een van de zwaarst getroffen gemeenten door de ramp. Kraft van Ermel: „De suggestie was niet verstandig. Ooit is gezegd dat we koningin Máxima niet moeten aankijken op de rol van haar vader bij de juntaregering in Argentinië. Waarom zouden we in het geval van Poetins dochter anders redeneren?” Toch wil hij de burgemeester niet te hard vallen. „Ik snap zijn emoties best. Uit zijn gemeente is een aantal gezinnen verdwenen door de vliegramp.”

Het Nederland-Rusland Centrum kreeg na de vliegramp „rare mailtjes” binnen. „De strekking was dat Rusland achter de vliegramp zit en wij worden dan geassocieerd met Rusland.”

Zelf is de Ruslandkundige kritisch over Poetin. „Ik volg hem met argusogen. Hij is de laatste twee, drie jaar steeds autocratischer gaan opereren.” Zorgen maakt hij zich onder meer over de anti-homopropagandawet en de annexatie van De Krim.

In Rusland krijgt de bevolking via staatsmedia voorgeschoteld dat Oekraïne de hand had in de ramp. Het gros van de Russische bevolking lijkt dat verhaal te slikken. Hoe zit dat onder Russen hier? „Er zijn in ons land zeker Russen die naar de Russische staatsmedia kijken en de lijn van het Kremlin volgen. Anderen zullen het Russische verhaal niet onderschrijven. Ik weet niet hoe de verhoudingen hier liggen.”