In Born en wijde omgeving had niemand twee jaar geleden durven dromen dat in 2014 de machines in de Nedcar-fabriek weer zouden draaien en dat er weer gloednieuwe auto’s op het parkeerterrein zouden staan. Begin 2012 leek het doek definitief te vallen voor de enige Nederlandse autofabriek, waar sinds 1967 ruim 4,7 miljoen auto’s voor DAF, Volvo, Smart en Mitsubishi zijn gebouwd. De reddingsoperatie mag met recht een huzarenstukje in de Nederlandse industriële geschiedenis heten.

De klap komt hard aan als eigenaar Mitsubishi in februari 2012 aankondigt geen nieuwe modellen meer te laten maken bij Nedcar. De Japanners hadden eerder al laten weten de productie van Colts en Outlanders in Born te staken.

„De 1500 werknemers van Nedcar stonden op dat moment met hun rug tegen de muur”, zegt Henk van Rees, als vakbondsbestuurder bij FNV Bondgenoten nauw betrokken bij de ‘doorstart’ van Nedcar. „Al die mensen –de gemiddelde leeftijd was 52 jaar, velen werkten er al tientallen jaren– zouden in één klap op straat komen te staan. Hun perspectief op een nieuwe baan in de regio was ronduit slecht.”

Na de onheilstijding van Mitsubishi wordt achter de schermen koortsachtig gewerkt aan een reddingsplan. Verschillende pogingen lopen op niets uit, maar eind 2012 kan dan toch de vlag uit in Born. Het Eindhovense industrieconcern VDL Groep neemt Nedcar over van Mitsubishi en er heeft een grote, nieuwe opdrachtgever toegehapt. Het nieuwe VDL Nedcar maakt voor BMW voortaan jaarlijks zo’n 60.000 tot 90.000 Mini’s. Voor het eind van dit jaar worden er nog enkele tienduizenden automobielen in elkaar gezet.

Probleem is dat het na de deal nog zo’n anderhalf jaar duurt om de fabriek om te bouwen voor de productie van Mini’s. Om te voorkomen dat de medewerkers toch ontslag krijgen, wordt een onorthodoxe constructie opgetuigd, die onder meer voorziet in een terugkeergarantie bij Nedcar en aanvulling van de WW-uitkeringen tot het oorspronkelijke loon. Als tegenprestatie gaan Nedcar-medewerkers aan de slag bij BMW-fabrieken over de grens en als vrijwilliger bij de gemeente.

In de tussentijd is de fabriek ingrijpend vernieuwd, alleen de vier buitenmuren stonden nog overeind. Van Rees: „In Born staat nu de modernste autofabriek van Europa. Vrijwel alle 1500 medewerkers zijn weer op hun thuishonk aan de slag. Zij hebben inmiddels versterking gekregen van zo’n 500 nieuwe collega’s. Zoals het er nu uitziet zal het personeelsbestand de komende jaren zelfs verdubbelen.”

De verwachting is dat VDL Nedcar naast BMW nog andere opdrachtgevers aan zich zal proberen te binden. De auto-industrie is crisisgevoelig en Nedcar heeft de gevolgen van een onberekenbare partner in het verleden eens te meer aan den lijve ondervonden.

Voorlopig wordt de doorstart van Nedcar tot in de verre omstreken van Born met gejuich ontvangen, aldus Van Rees. „De hele regio profiteert, van de toeleveranciers tot de bakker.”

Voor Van Rees, sinds kort met pensioen, is de doorstart van Nedcar de kers op de taart na een lange vakbondscarrière. Hij zal met trots gadeslaan hoe donderdag in aanwezigheid van de koning de eerste Mini van de band rolt. „Morgen is de bekroning van ruim twee jaar zwoegen. Nedcar is het enige auto-kroonjuweel van de Nederlandse maakindustrie. Een parel die steeds sterker gaat glanzen.”

VDL Nedcar vanaf 1967

1967: Daf gaat personenauto’s produceren in Born.

1975: Daf Car BV wordt Volvo Car BV.

1992: Mitsubishi wordt mede-eigenaar, naam verandert in Nedcar.

Eind jaren ‘90: Nedcar produceert ruim 260.000 auto’s per jaar.

2001: Nedcar komt volledig in handen van Mitsubishi.

2004: Naast de Mitsubishi Colt maakt Nedcar voor DaimlerChrysler de Smart ForFour.

2006: DaimlerChrysler stopt met productie van auto’s in Born.

2008: Nedcar produceert ook de Outlander voor Mitsubishi.

Eind 2012: Mitsubishi stopt met de productie in Born.

1 januari 2013: Nedcar wordt VDL Nedcar.

2014: VDL Nedcar bouwt Mini’s in opdracht van BMW.