Maria zong in haar kerstlied: De Almachtige „heeft machtigen van de tronen afgetrokken.” Wat God gaat doen, lijkt reeds gerealiseerd. Keizer Augustus is immers al lang verbrand. Wie denkt er nog aan dat de Senaat hem toevoegde aan de staatsgoden. Maar het onttronen van machthebbers zette zich voort. Nero pleegde zelfmoord. Napoleon overleed in ballingschap. Adolf Hitler maakte -een paar uur na zijn huwelijk met Eva Braun- een eind aan z’n leven.Dat proces bleek ook in 2003 niet voltooid. Het meest sprekende voorbeeld is Irak. In hetzelfde jaar dat aan zijn dictatuur een eind kwam, pakten de Amerikanen Saddam Hussein op. Als een vervuilde zwerver. Zonder schot, slag of stoot. De wereld zal zich gaan bezighouden met de vraag of de doodstraf rechtvaardig is. En daarna raakt de machthebber in het vergeetboek. Wie praat er nog noemenswaard over Boris Jeltsin, die op oudejaarsdag 1999 zijn functie neerlegde? Wie over Michail Gorbatsjov? Het is uit met hun autoriteit.

Het lijkt er soms op dat de troon van een machtige sterker wordt in plaats van zwakker. Op de Pakistaanse president Musharraf pleegden onverlaten recent een overval. Het lukte niet hem om te brengen. Nu is het Pakistaanse parlement akkoord gegaan met een grondwetswijziging die de generaal meer bevoegdheden geeft. Iets vergelijkbaars gebeurt rond de voormalige Joegoslavische president Milosevic en de Servische ultranationalist Seselj. Terwijl ze in voorarrest zitten op beschuldiging van oorlogsmisdaden, kiest hun aanhang ze in het parlement. Hoe is zoiets mogelijk?

De strijd tussen hoogmoed en ootmoed, sterk en zwak, wijs en dwaas, kwaad en goed speelt zich inmiddels niet slechts af op mondiaal niveau. Ook op het kleinschalige vlak van ons dagelijks leven. In het gezin. Op de werkvloer. In de kerk. Uiteenlopende meningen leiden tot een definitieve breuk met mensen die voorheen als onze vertrouweling fungeerden. Er groeit onenigheid tussen hen die zich geestverwant moesten weten.

Als de Bijbel het niet anders zei, zouden we geloven dat aardse machten aan de touwtjes trekken. Wij zien er zo weinig van dat niet politici, presidenten en predikanten de dienst uitmaken. En wij willen graag de motieven kennen van Gods handelen. Wij begeren niet tot speelbal te worden van de machten om ons heen. Groot- of kleinschalig. Ons verduisterd verstand begrijpt niet waarom God de dingen niet anders bestuurt.

Verschillen gereformeerden eigenlijk veel van de potentaten van deze wereld? Of is het juist zo dat wij de gang van zaken ook niet willen overlaten aan de opperste Wijsheid? Dan moeten ook wij van onze troon af. Zelfs wanneer die onder reformatorische of calvinistische dekkleden ligt. Er is geen enkele hoge stoel van bemoeizucht en onafhankelijkheid die veiligheid verschaft. Laten wij ons dat realiseren op de laatste dag van dit jaar.

Als iemand van de troon af moet, dient dat om hem te leren uitzien naar het heil van de andere kant. Wat zou het een wonder zijn als Saddam de weg van de Joodse koning Manasse leerde gaan. En als orthodoxe gereformeerden van hun troon af moeten -hoe ongelukkig en ellendig ook; hoe onbegrepen- dient dat er ook toe om te leren reikhalzend te verlangen naar het heil van Christus.

Het zou een goed einde kunnen vormen van het vervlogen jaar om van de troon af te komen. Al het onbegrepene en de onontwarbare kluwen van vragen bij de chaos in kerk en wereld dringen ons toe naar de woorden van de Zaligmaker: „Ziet omhoog, en heft uw hoofden opwaarts, omdat uw verlossing nabij is.” Dan houdt de lust tot begrijpen en rekenen op. Er blijft slechts verwondering over. Als we zo -op goede gronden- het nieuwe jaar eens in mochten gaan? Dan gingen we zingen. Met Maria.