Zo wil het bord van mijn oudste van vijf dan nog wel eens niet leeg zijn en heeft mijn jongste van twee van alles met zijn eten gedaan behalve het in zijn mond stoppen. Een lekker toetje helpt dan om de magen te vullen, en daarna naar bed. Rust.

Ik moest hieraan denken toen ik –na een lange werkdag– de aanbevelingen van de Europese Commissie aan de verschillende lidstaten aan het doorworstelen was. Om de lieve vrede te bewaren maar even niet té streng. Maar wat komt er dan terecht van de opvoeding?

De eurocrisis van de afgelopen jaren heeft een stortvloed aan nieuwe regels, controle­mechanismen en afspraken voor begrotingsdiscipline meegebracht. Zo moeten landen hun begroting ter goedkeuring naar de Europese Commissie sturen, die deze toetst aan de langetermijndoelstellingen (een structurele verbetering van het overheidstekort en de overheidsschuld), de kortetermijndoelstellingen (zoals vervat in het Stabiliteits- en Groeipact), en aan het bestaan van macro-economische onevenwichtigheden (de ”Macro­economic Imbalance Procedure”).

Al deze regels moeten ervoor zorgen dat een eurocrisis zich niet meer herhaalt doordat de begrotingsdiscipline is aangescherpt door onder andere sancties. Maar ook dat het opbouwen van economische onevenwichtigheden, zoals huizenprijsbubbels, eerder wordt gesignaleerd en plannen voor hervormingen moeten worden ingediend. Heel verstandig.

Op basis van al deze procedures verschenen maandag de zogeheten ”in-depth reviews” van de begrotingen van alle Europese lidstaten. Het goede nieuws daarbij: zes landen, waaronder Nederland, hoefden niet langer op het strafbankje van Europa plaats te nemen aangezien het feitelijke tekort kleiner was geworden dan 3 procent. Voor het eerst in jaren neemt daarmee het aantal landen dat qua overheidsfinanciën in de problemen zit substantieel af.

Dat wil niet zeggen dat de problemen in Europa ook verdwenen zijn. Veel landen, waaronder Frankrijk, Spanje, het Verenigd Koninkrijk en Italië, leverden volgens de Europese regels geen afdoende bezuinigingsplannen in. Dat geldt overigens ook voor Nederland: het tekort is dan wel lager dan 3 procent, de structurele verbetering van de overheidsfinanciën is nog niet afdoende. Ook krijgen bijna alle Europese landen een uitgebreide lijst met aan­bevelingen voor het begrotings- en economisch beleid.

Maar… er gebeurt verder niet zo heel veel. Hoe kan dat? De realiteit noopt tot een pas op de plaats. De Europese verkiezingen met veel stemmen voor euro­sceptische partijen speelt daarbij een belangrijke rol. Dit geldt zeker voor Frankrijk. Dat land had op basis van de regels een boete kunnen krijgen, maar de afweging van de Europese Commissie was waarschijnlijk dat dit politiek niet zo handig was. Twee andere argumenten spelen ook nog een rol. De hoge werkloosheid maakt het vanuit economisch en sociaal perspectief logisch om niet te veel nadruk op bezuinigingen te leggen. Dat creëert nog meer werkloosheid en veroorzaakt sociale problemen en politieke onrust.

De rust op de financiële markten maakt dit alles mogelijk. Want sinds de rentes voor landen die eerst nauwelijks toegang 
hadden tot de kapitaalmarkt lager zijn dan ooit, hoeven we ons daar even geen zorgen over te maken.

Wanneer gaan we dan weer opvoeden? Als ik mijn kinderen een dag later weer gewoon aan de eet­regels wil houden, kost dat meer moeite. „Gisteren hoefde ik mijn bord ook niet leeg te eten”, is dan het commentaar. En zo is het ook met de regels in Europa. Op korte termijn is het oordeel van de Europese Commissie logisch en economisch wellicht verstandig. Maar op de langere termijn zorgt dit soort keuzes er wel voor dat de discipline verdwijnt en, nog belangrijker, de gevoelde noodzaak om de broodnodige her­vormingen in gang te zetten.

Met mijn kinderen komt het denk ik wel goed. We eten altijd aan tafel en het bord is vaak leeg. Maar of het ook goed komt met het naleven van de Europese regels? Ik heb zo mijn twijfels.

De auteur is hoofd internationaal onder­zoek bij Rabobank Nederland.