Hij had de afgelopen tijd al herhaalde malen gezinspeeld op een fors ingrijpen. Zelden eerder waren de verwachtingen binnen de financiële wereld voor de maandelijkse vergadering van de ECB dan ook zo hooggespannen. Met uiteindelijk unanimiteit besloten Draghi en zijn medebestuurders tot een grootscheepse actie. Die illustreert dat de economische situatie in de eurozone, ondanks de terugkeer van een bescheiden groei, zwak en kwetsbaar blijft.

Een overzicht van de voornaamste ingrediënten uit het pakket dat de monetaire beleidsmakers in Frankfurt hebben samengesteld: De rente gaat nog wat verder omlaag, banken die geld stallen bij de ECB worden zelfs gestraft doordat zij voortaan een vergoeding moeten betalen over hun saldo. Er komt een nieuw programma van goedkope, langlopende leningen aan de banken, met waarborgen dat zij die aanvullende liquiditeiten gebruiken voor kredieten aan het bedrijfsleven; want de beperkte beschikbaarheid daarvan baart grote zorgen. De financiële spelers kunnen voorlopig ook voor kortere perioden onbeperkt middelen blijven opnemen. En verder vervolgt de ECB het voorbereidende werk voor het mogelijk opkopen van gebundelde, aan het midden- en kleinbedrijf (mkb) verstrekte kredieten.

De markten reageerden positief, maar zeker niet euforisch. De besluiten waren reeds ingecalculeerd. De uitslag van het beraad kon eigenlijk alleen maar tegenvallen. Bovendien is het afwachten of de geïntensiveerde aanpak daadwerkelijk helpt. Voordat het extra geld via de banken bij bedrijven is, zijn we in ieder geval driekwart tot een vol jaar verder, gaf Draghi aan.

De euro verloor aanvankelijk wat terrein ten opzichte van de dollar, maar krabbelde snel weer op. De bedoeling is de eenheidsmunt te verzwakken, wat de concurrentiepositie van de eurolanden verbetert.

Rente

Het belangrijkste rentetarief van de ECB, waartegen de commerciële banken in Frankfurt kort lenen, stond vanaf november al op een laagterecord van 0,25 
procent. Daar gaat nog een stapje af, tot 0,15 procent. Veel effect 
zal dat waarschijnlijk niet opleveren. Maar het mocht als signaalfunctie in het pakket niet ontbreken.

De president liet op zijn persconferentie weten dat de rente lange tijd op het huidige niveau zal liggen. Dat betekende een aanpassing van zijn gebruikelijke uitspraak op dit punt. In de achterliggende maanden luidde de formulering steeds: „het huidige of lagere niveau.” Desgevraagd beaamde de Italiaan: „We hebben vandaag de ondergrens bereikt”, zonder overigens een verdere neerwaartse aanpassing echt helemaal uit te sluiten.

De beslissing om de depositorente, die sinds juli 2012 0 procent bedroeg, negatief te maken (min 0,1 procent) mogen we als historisch aanmerken. Niet eerder betraden de ECB of de andere grote centrale banken in de wereld dit gebied. Alleen Denemarken en Zweden hebben het recept weleens beproefd. Banken die tijdelijk overtollige kasmiddelen parkeren in Frankfurt, moeten voortaan geld toeleggen. De hoop is dat dit ze zal bewegen meer kapitaal richting mkb-ondernemingen te laten stromen, want die zien te vaak hun verzoeken om financiering niet gehonoreerd en dat zet een rem op hun investeringen en andere activiteiten.

In september en december kent de ECB twee zogeheten TLTRO’s toe. Daarbij gaat het om leningen met een looptijd van vier jaar, tot september 2018. Gedacht wordt aan een totaalbedrag van 400 miljard euro. Eind 2011 en begin 2012 paste de centrale bank een soortgelijke operatie toe. Die omvatte ruim 1000 miljard euro, voor drie jaar.

Anders dan toen, zijn er nu voorwaarden verbonden aan het opnemen van die extra liquiditeiten. Banken dienen aan te tonen dat ze die inzetten voor kredieten aan niet-financiële bedrijven, en daarmee de reële economie ondersteunen, en dat ze er niet bijvoorbeeld staatsobligaties mee kopen. Dit laatste gebeurde op grote schaal bij de vorige leningen van deze soort. Partijen die niet voldoen aan de gestelde condities zullen verplicht worden het geld al in september 2016 terug te betalen.

Inflatie

Draghi houdt de mogelijkheid open om op een later tijdstip nog meer instrumenten uit de kast te halen. „Zijn we klaar? Het antwoord is nee. Als het nodig is, gaan we door”, benadrukte hij in zijn toelichting. Een volgende ingreep kan het opkopen van obligaties zijn, wat leidt tot vergroting van de kasvoorraad van de banken; kwantitatieve verruiming, zoals het heet.

De ECB probeert met de maatregelen de inflatie geleidelijk aan terug te brengen naar het beoogde peil van dicht bij de 2 procent. Deze maand is de geldontwaarding op jaarbasis gezakt tot slechts 0,5 procent. Een lange periode van lage inflatie of zelfs deflatie zou het economisch herstel belemmeren.

In de jongste becijferingen van de centrale bank valt de inflatie, in vergelijking tot de prognose van maart, licht lager uit: 0,7 procent in 2014 en geleidelijk een versnelling tot 1,5 procent in het laatste kwartaal van 2016; maar dat is ver weg en dus een voorspelling met veel onzekerheid.

Wat de economische groei in het eurogebied aangaat, houden de rekenmeesters in Frankfurt het op 1,0 procent dit jaar en 1,7 procent in 2015.