Dinsdagmiddag, halfvier. In de centrale hal van de Pauluskerk zitten zo’n tien mensen aan verschillende tafels. Sommigen hebben een gesprek met een vrijwilliger. In een andere ruimte gebruiken gasten een computer of spelen een potje tafelvoetbal.

Een vrolijke Afrikaan wandelt met een fiets aan de hand de kerk binnen. Aan het stuur bungelt een tasje appels en bananen. Een medewerker pakt de boodschappen aan en maakt vriendelijk maar beslist duidelijk dat het rijwiel direct weer naar buiten moet. De man volgt de aanwijzing rustig op.

Aan een tafeltje zit Waberi (47). De Somaliër vluchtte in 1995 naar Nederland, maar heeft geen verblijfsvergunning. Hij kwam twee jaar geleden met de Pauluskerk in aanraking, in een tijd dat hij geen onderdak had. „Ik heb geen werk, geen leven. Soms ben ik hopeloos. De mensen van de Pauluskerk luisteren naar mij en kijken wat er in mijn situatie mogelijk is.”

Inmiddels verblijft Waberi weer in een asielzoekerscentrum, in afwachting van de uitspraak over een herhaald asielverzoek. In november liet hij zich in de Pauluskerk dopen. Vandaag is hij hierheen gekomen voor een gesprek met ds. D. J. (Dick) Couvée.

Abraham (23) is een Ethiopiër die op zijn zesde polio kreeg. De man in een rolstoel onderbreekt een potje tafelvoetbal om te vertellen dat hij in 2012 vanuit het uitzetcentrum in Rotterdam op straat belandde. Hij overnacht nu op een opvangadres voor mensen zonder verblijfsvergunning. „Als de situatie in mijn land goed is, wil ik terug, maar die is nog steeds slecht. Ik weet niet hoe het verder moet. Bijna elke dag kom ik in de Pauluskerk. De mensen hier begrijpen mij.”

Gesloopt

Te midden van de veelkleurige bezoekers voelt ds. Couvée (59) zich als een vis in het water. Hij studeerde af als internationaal jurist. Toen hij als projectleider op het ministerie van Verkeer en Waterstaat werkte, besloot hij theologie te gaan studeren. „Ik zag dat steeds meer mensen en bedrijven gericht zijn op het grote geld. Daaraan gaat onze maatschappij kapot. Ook zag ik met pijn in het hart bij veel kerken de houding: Wil de laatste het licht uitdoen? Terwijl ik juist geloof dat de kerk een enorme bijdrage kan leveren aan de kwaliteit van de samenleving.”

Ds. Couvée diende eerst gemeenten in Barendrecht en Luxemburg, voordat hij in 2008 als diaconaal predikant aan de Pauluskerk werd verbonden. „Ik trof hier een tamelijk failliete boedel aan. De oude kerk was in 2007 gesloopt en we zaten op een tijdelijke locatie. De opvang van drugsverslaafden was overgegaan naar de burgerlijke gemeente; gebruik van drugs in de kerk was niet meer toegestaan. In de Pauluskerk was een kleine gemeenschap met een beperkt aantal activiteiten overgebleven.”

Onder leiding van ds. Couvée breidde het werk zich uit. Behalve in het open huis investeerde de kerk in onder meer maatschappelijk werk en creatieve en bezinnende bezigheden. In 2010 werd de eerste paal geslagen voor de nieuwe kerk, die een jaar geleden werd geopend. Kwamen er in 2008 zo’n 250 tot 300 bezoekers per week, nu is dat aantal opgelopen tot ruim 1800 in winterse periodes.

In de kerk, waar avondgebeden worden gehouden en elke zondag diensten plaatshebben, komen dak- en thuislozen, (ex-)verslaafden, psychiatrische patiënten en uitgeprocedeerde asielzoekers. „Ook hebben we een functie voor eenzame mensen uit de buurt, vooral ouderen. Zo’n 20 procent van de bezoekers is Nederlander, 70 procent vluchteling zonder verblijfspapieren – ik weiger het stigmatiserende woord illegalen te gebruiken. Dan is er nog een groep Midden- en Oost-Europeanen. Ze zijn hier gekomen op een arbeidscontract. Als dat afloopt, raken ze hun huisvesting kwijt en belanden ze in de verloedering.”

Onder het motto ”Helpen wie geen helper heeft” bieden medewerkers de bezoekers een luisterend oor en praktische steun. „Soms zitten mensen in een uitzichtloze situatie. Wij kunnen die niet zomaar oplossen, maar we helpen hen om een zware periode lichamelijk, geestelijk en emotioneel zo goed mogelijk door te komen. Ze vinden erkenning en krijgen weer het gevoel dat ze ertoe doen. Ook kunnen ze hier bijvoorbeeld bezig zijn met kunst en cultuur. Dat bevordert hun zelfvertrouwen en maakt hen weerbaarder. Zo geven we op allerlei manieren invulling aan de Bijbelse opdracht ons te bekommeren om mensen die het op eigen kracht niet redden.”

De Pauluskerk vraagt nadrukkelijk aandacht voor een rechtvaardige samenleving. „We maken kwetsbare groepen, zoals ongedocumenteerden, zichtbaar. In contacten met de plaatselijke en de landelijke overheid stellen we een onrechtvaardig en inhumaan beleid rond bijvoorbeeld vreemdelingen aan de kaak. Dat is een fundamenteel onderdeel van het kerk-zijn.”

Boedelbak

Eric (54) is een geregelde bezoeker. In 2011 belandde hij na een conflict met zijn huurbaas op straat. Nadat hij een periode in een boedelbak bij een benzinestation had geslapen, kreeg hij in de Pauluskerk steun bij het vinden van een kamer. „Met hulp van vrienden en van de kerk ben ik bezig een nieuw bestaan op te bouwen. Ik probeer weer wat te werken, onder meer als fotograaf. Ook bezoek ik de schrijfmiddagen die hier worden gehouden en ben ik vrijwilliger in het Eethuis van de Pauluskerk. Ik heb zelf goede hulp gekregen en kan nu ook iets voor een ander betekenen.”

Pauluskerk

De Pauluskerk is het diaconaal centrum van de hervormde gemeente Rotterdam. Van de start in 1980 tot 2007 was ds. Hans Visser het gezicht van de kerk. In september 2008 trad ds. Dick Couvée er als diaconaal predikant in dienst. Hij is een van de drie genomineerden voor de titel ”Meest spraakmakende theoloog van 2014”. In de Pauluskerk werkt hij samen met enkele beroepskrachten en 300 vrijwilligers. De oude kerk werd in 2007 gesloopt, waarna de activiteiten op een tijdelijke locatie werden voortgezet. Begin juni vorig jaar werd de nieuwbouw, op een steenworp afstand van Rotterdam CS, geopend.

www.pauluskerkrotterdam.nl

Lees in Digibron een artikel over de opening van de Pauluskerk in 2013.